Informacja dotycząca wystąpienia pokontrolnego NIK

31 maja 2024

Publikujemy wystąpienie Najwyższej Izby Kontroli będące rezultatem kontroli przeprowadzonej w Instytucie Dziedzictwa Myśli Narodowej im. R. Dmowskiego i I.J. Paderewskiego. Kontroli poddane zostało przyznawanie i rozliczanie środków wsparcia finansowego udzielanego przez Instytut oraz realizacja zadań finansowanych lub współfinansowanych z Funduszu Patriotycznego.

Ocena negatywna
W swoim wystąpieniu NIK „negatywnie ocenia udzielanie przez Instytut wsparcia finansowego beneficjentom oraz nadzór nad realizacją projektów i rozliczanie udzielonego dofinansowania”.

Najwyższa Izba Kontroli ocenia, że udzielanie wsparcia finansowego beneficjentom nie przebiegało w sposób w pełni prawidłowy. Izba wskazuje na nierzetelne przeprowadzanie procesów oceny formalnej i merytorycznej wniosków.

Błędami w zakresie oceny dotknięte było 60,5% badanych wniosków, na podstawie których Instytut przyznał dofinansowanie w łącznej wysokości 14 288,4 tys. zł. – czytamy w wystąpieniu NIK.

Uchybienia Instytutu polegały m.in. na naruszaniu zasad określonych w Regulaminach Programu Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego Fundusz Patriotyczny, co mogło prowadzić do przyznawania dofinansowania w sposób niecelowy oraz niegospodarny.

Jako poważne naruszenie zasady równego traktowania podmiotów ubiegających się o wsparcie NIK traktuje umożliwienie niektórym wnioskodawcom dokonywania zmian treści złożonych wniosków przed dokonaniem ich oceny.

Ponadto „Izba wskazuje, że brak wymogu składania deklaracji bezstronności przez pracowników Instytutu stwarzał ryzyko konfliktu interesów, które zmaterializowało się w przypadku dwóch pracowników”.

Najwyższa Izba Kontroli „za nierzetelne i za naruszające Regulamin Funduszu Patriotycznego uznaje przyznanie 19 beneficjentom dofinansowania w drodze decyzji Dyrektora Instytutu bez uzasadnienia – w łącznej kwocie 1 456,8 tys. zł”.

NIK wskazuje także na nieprawidłowości dotyczące doboru i pracy ekspertów: „Swobodny dobór ekspertów, z pominięciem obowiązku uzgodnienia z Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także brak podjęcia adekwatnych działań w zakresie nieskładania wymaganych deklaracji bezstronności, w ocenie Izby były działaniami nierzetelnymi i stwarzały ryzyko wystąpienia konfliktu interesów”. W trakcie kontroli odnotowano także przypadki nieuzasadnionego dokonywania zmian ekspertów mających dokonać oceny wniosków.

W ocenie NIK niektóre z praktyk Instytutu „nie zapewniały odpowiedniej ochrony prawidłowego wydatkowania środków publicznych”. Podobnie nadzór nad realizacją zadań objętych dofinansowaniem sprawowany był „w sposób nierzetelny, a rozliczanie przekazanego dofinansowania nie w każdym przypadku następowało w sposób prawidłowy”.

Jako działanie pozytywne NIK wskazała, że Instytut „mimo braku narzędzi podejmował próby eliminowania ryzyka podwójnego finansowania. W badanej próbie Izba nie stwierdziła finansowania tych samych wydatków z różnych źródeł”.

W swoim wystąpieniu pokontrolnym Izba stwierdza, że Instytut „nie monitorował bieżącej realizacji dofinansowanych zadań. Prowadzone przez Instytut kontrole beneficjentów przede wszystkim miały charakter następczy. Ich niska przydatność dla eliminowania ryzyk niezgodnego z warunkami wykorzystywania dofinansowania wynikała m.in. z braku opracowanej metodyki prowadzenia kontroli oraz zasad dobierania beneficjentów do kontroli, co było działaniem nierzetelnym”.

W tekście wystąpienia przygotowanym przez NIK czytamy także, że „stwierdzone przez Izbę naruszenia kolejnych Regulaminów Funduszu Patriotycznego przy dokonywaniu oceny składanych wniosków, uchybienia terminom zwrotu środków publicznych, umożliwienie wydatkowania środków publicznych na wydatki niekwalifikowalne mogą, w ocenie NIK, wskazywać, że w Instytucie w badanym okresie nie funkcjonowała w pełni adekwatna, skuteczna i efektywna kontrola zarządcza”.

To jedynie wybrane fragmenty oceny ogólnej sformułowanej przez Najwyższą Izbę Kontroli. Całe wystąpienie pokontrolne mogą Państwo znaleźć poniżej w załączniku.

Oświadczenie dyrektora IDMN

Jestem wstrząśnięty skalą nieprawidłowości ujawnionych przez Najwyższą Izbę Kontroli w wystąpieniu pokontrolnym dotyczącym funkcjonowania Funduszu Patriotycznego w IDMN w okresie, kiedy dyrektorem był prof. Jan Żaryn.

Wyciągnąłem już konsekwencje dyscyplinarne wobec pracowników, którzy według NIK odpowiadali za te nieprawidłowości. Wkrótce złożę zawiadomienie do prokuratury o możliwości popełnienia przestępstwa.

W najbliższych tygodniach rozpoczną się nowe kontrole beneficjentów Funduszu, prowadzone z wykorzystaniem zewnętrznych audytorów. Będę występował o zwrot każdej złotówki, jeżeli tylko będą ku temu prawne podstawy.

Fundusz nie jest kontynuowany i nie będzie kontynuowany w najbliższych latach. Kontrole i rozliczenia dotacji przyznanych w latach 2021-2023 potrwają do jesieni bieżącego roku.

O efektach będę informował opinię publiczną.

IDMN jest w trakcie reorganizacji. Zmieni nazwę i zakres działania. Nie będzie zajmował się dziedzictwem jednej ideologii, ale szerokim spektrum polskiej demokratycznej myśli politycznej.

dr hab. Adam Leszczyński
p.o. Dyrektor
Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowe
im. R. Dmowskiego i I.J. Paderewskiego

Autor: Redakcja IDMN