Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej na XXXII Forum Ekonomicznym w Karpaczu

5 września 2023

We wtorek, 5 września br. dyrektor IDMN, prof. Jan Żaryn oraz dr Krzysztof Kawęcki, pracownik naukowy IDMN wzięli udział XXXII Forum Ekonomicznym, które w tym roku odbywa się w dniach 5-8 września w Hotelu Gołębiewski w Karpaczu. IDMN był jednym z partnerów wydarzenia i organizatorem panelu „Myśl i dorobek polskich ekonomistów związanych z ruchem narodowym w XX w. – ich aktualność i potencjał jako źródło inspiracji w XXI w.”.

IDMN był organizatorem panelu „Myśl i dorobek polskich ekonomistów związanych z ruchem narodowym w XX w. – ich aktualność i potencjał jako źródło inspiracji w XXI w.”, który odbył się wtorkowego wieczoru podczas XXXII Forum Ekonomicznego w Karpaczu, któremu w tym roku przyświeca hasło „Nowe wartości Starego Kontynentu – Europa u progu zmian”. W obradach wziął udział prof. Jan Żaryn, dyrektor IDMN, prof. Jarosław Tomasiewicz (Uniwersytet Śląski), prof. Marek Białokur (Uniwersytet Opolski) oraz dr Mariusz Patey (Instytut im. Romana Rybarskiego). Moderatorem panelu był dr Krzysztof Kawęcki, pracownik naukowy IDMN.

– Fundamentem rozumienia gospodarki przez obóz narodowy starego pokolenia była gospodarka liberalna, wolnorynkowa, bez etatyzmu z wszystkimi gwarancjami konstytucyjnymi dla własności prywatnej. Wszystko, co w konstytucji marcowej jest zapisem dotyczącym własności prywatnej, poszanowania praw obywatelskich, w kontekście także kwestii własnościowych, tę całą logikę zapisów konstytucyjnych zawdzięczała Polska prof. Stanisławowi Głąbińskiemu – powiedział prof. Jan Żaryn, dyrektor IDMN podczas dyskusji.

Dyskusja odbyła się w ramach ścieżki „Nowe technologie” i jej celem było przedstawienie myśli polityczno-ekonomicznej polskich działaczy związanych z ruchem narodowym w XX w. Skupiono się nie tylko na zaprezentowaniu sylwetek poszczególnych ekonomistów związanych z tym ruchem, takich jak Roman Rybarski, czy Stanisław Głąbiński, ale próbowano także odnieść ich dorobek do dzisiejszej rzeczywistości. Podczas dyskusji padły pytania o źródła endeckiej myśli ekonomicznej, wpływ zagadnień zawartych w „Myślach nowoczesnego Polaka” Romana Dmowskiego na kształtowanie się narodowej myśli ekonomicznej, czy związki etyki i moralności z ekonomią.

– W moim przekonaniu Roman Dmowski świadomie nie poświęca na łamach „Myśli nowoczesnego Polaka” i w innych swoich tekstach zbyt wiele uwagi tym kwestiom. Tam są krótkie fragmenty, w których mamy pokazany wątek nie zachwytu, lecz tego, jak powinniśmy się uczyć gospodarności, tak jak nauczyli Niemcy gospodarności Poznaniaków, ale poprzez walkę, którą musieli toczyć. To słowo walka jest kluczowe, ale nie rozumiane w sensie zbrojnym – zauważył prof. Marek Białokur w trakcie dyskusji.

Uczestnicy panelu dyskutowali także na temat myśli ekonomicznej lat 30., o podziałach, które nastąpiły wówczas w obozie narodowym na tym tle, przede wszystkim w kontekście nieliberalnych propozycji rozwiązań gospodarczych młodego pokolenia narodowców.

– Wielki kryzys lat 30. doprowadził do sytuacji, w której doszło do daleko idącej radykalizacji poglądów społeczno-ekonomicznych młodych narodowców, która poszła w różnym kierunku. Z jednej strony mamy ten program, zgodnie z którym wiodącym sektorem gospodarki ma być sektor państwowy, a cała gospodarka miała podlegać centralnemu planowaniu. Ale dużo bardziej interesujący nurt reprezentowali młodzi narodowcy ze Stronnictwa Narodowego, jak również ci związani z ONR-ABC. Tu mieliśmy do czynienia z odrębną doktryną, którą można sklasyfikować jako trzecią drogę, (…) własność miała być fundamentem społeczeństwa, dlatego celem stało się upowszechnienie tej własności – mówił prof. Jarosław Tomasiewicz podczas panelu.

Paneliści dyskutowali nad aktualnością ekonomicznej myśli przedstawicieli obozu narodowego oraz nad możliwością praktycznego zastosowania rozwiązań we współczesnym świecie, nie tylko z perspektywy ekonomicznej.

– To oparcie się gospodarki o polski kapitał prywatny, to jest jakiś niezrealizowany ideał w tym świecie powszechnie panującego etatyzmu. To nie tylko jest przytyk do Państwa Polskiego, ale generalnie państwa w Europie wchodzą bardzo szeroko w procesy gospodarcze i niestety przegrywają konkurencję z państwami, które oparły swój rozwój o kapitał prywatny. Można porównywać produktywność, siłę gospodarki amerykańskiej czy też gospodarek azjatyckich z gospodarkami Unii Europejskiej – odpowiedział na pytanie dr Mariusz Patey.

Podczas dyskusji rozważano bowiem również z historycznego punktu widzenia możliwość czerpania wzorców i rozwiązań z doświadczeń poprzednich pokoleń.

– Członkowie obozu narodowego niewątpliwie uznawali, że kapitalizm nie jest ustrojem gospodarczo idealnym, że nad jego regułami musi panować moralność, moralność chrześcijańska, ona bowiem w cywilizacji łacińskiej jest tym sposobem komunikowania się wewnątrz wspólnoty narodowej i ostatnia sprawa – nie można być dogmatykiem. Obóz narodowy odznaczał się przede wszystkim tym, że zarówno wśród starego, jak i młodego pokolenia, cały czas odbywała się dyskusja w łonie ekonomistów-narodowców – podkreślał prof. Jan Żaryn w podsumowaniu.

XXXII Forum Ekonomiczne

Forum Ekonomiczne organizowane jest od 1992 roku. Inicjatywa jest miejscem spotkań przedstawicieli świata polityki, biznesu oraz nauki, w celu dyskutowania nad metodami i sposobami stworzenia jak najkorzystniejszego klimatu dla rozwoju współpracy politycznej i gospodarczej w Europie. W wydarzeniu biorą udział oprócz krajowych ekspertów, goście z ponad 60 krajów. Na uczestników tegorocznej edycji czeka bogaty program merytoryczny zawierający ponad 470 wydarzeń. W agendzie spotkania znalazły się m.in. bezpieczeństwo, energetyka, czy polityka międzynarodowa.

Autor: Redakcja IDMN