Paderewski odzyskany – prezentacja kolekcji pozyskanej przez IDMN

29 listopada 2023

W wtorek, 28 listopada br., Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej zaprezentował po raz pierwszy wybrane przedmioty z kolekcji pamiątek po Ignacym Janie Paderewskim. Były wśród nich m.in. fotografie, dokumenty, kartki pocztowe, korespondencja, przedmioty codziennego użytku, instrumenty, a przede wszystkim fortepian marki Bösendorfer, który znajdował się w szwajcarskiej posiadłości kompozytora. IDMN pozyskał kolekcję dzięki wsparciu finansowemu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz staraniom Ambasady RP w Bernie. Pamiątki po kompozytorze mają szczególe znaczenie dla polskiej kultury i tożsamości narodowej. Wybrane przedmioty mogła podziwiać publiczność zgromadzona na Zamku Królewskim w Warszawie.

Losy kolekcji
Wydarzenie „Paderewski odzyskany” zainaugurował Dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie, prof. Wojciech Fałkowski, który podkreślił ważne miejsce w Polskiej historii, jakie zajmuje Ignacy Jan Paderewski. Prezentacji pamiątek po Ojcu Niepodległości dokonał prof. Jan Żaryn przybliżając losy kolekcji pozyskanej przez Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej na przełomie 2022 i 2023 r. Zaznaczył jednocześnie, że zgromadzone artefakty mają istotne znaczenie dla polskiej kultury.

– Są to pamiątki niezwykle ważne dla polskiej kultury i narodowej tożsamości – podkreślił.

Po śmierci kompozytora w czerwcu 1941 r. majątkiem zarządzał minister pełnomocny i konsul generalny w Nowym Jorku rządu londyńskiego Sylwin Strakacz. Po ujawnieniu testamentu część majątku została przekazana uczelniom w Krakowie, Poznaniu i Lwowie. Wybrane dobra ruchome przejęły pod koniec lat 40. władze PRL. Z kolei posiadłość Paderewskich w Riond-Bosson nabył George Filipinetti. Przedmioty pozostawione w willi wystawiono na sprzedaż na aukcji w 1954 r. Od tego momentu przez blisko 70 lat nie były dostępne szerszej publiczności.

– Od 1954 r. znajdowały się one w rękach prywatnych i dopiero dziś możemy zobaczyć je, poczuć więcej z wielkiego i wspaniałego życia Paderewskiego – mówił dyrektor IDMN, przedstawiając losy kolekcji.

Nabycie kolekcji
Kiedy w 2022 r. okazało się, że pamiątki po Paderewskim zostały wystawione na sprzedaż, Ambasada RP w Bernie oraz Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej rozpoczęły starania o pozyskanie tej niezwykle ważnej dla kultury narodowej kolekcji. Dzięki wsparciu finansowemu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego negocjacje zakończyły się sukcesem. Całość kolekcji kosztowała 60 tys. franków szwajcarskich. Pamiątki na przełomie 2022 i 2023 r. trafiły do Polski. Obecnie są w posiadaniu Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego.

– Jest to kolekcja, która liczy blisko 100 artefaktów. Są to przedmioty o różnej jakości i wartości materialnej, ale niewątpliwie jako całość kolekcja jest warta opisania i warta tego, żeby ją zaprezentować, bo należała do Ignacego Jana Paderewskiego – mówił podczas prezentacji dyrektor IDMN prof. Jan Żaryn.

Wybrane przedmioty kolekcji mogą podziwiać odwiedzający Zamek Królewski w Warszawie do 22 grudnia br.

Pozyskane przedmioty
Wśród pozyskanych przedmiotów są m.in.: meble (składany stolik do gier, krzesła salonowe, podnóżek), tamburyny stołowe, ciężarki do ćwiczeń, garnki miedziane, płyty gramofonowe i typograficzne, zapiski oraz inne dokumenty. Na uwagę zasługują śpiewniki Feliksa Rostkowskiego z dedykacją dla Paderewskiego. W kolekcji są także szkicowniki, które należały do syna kompozytora, Alfreda, wiele notatników nutowych z inicjałami kompozytora, fotografie, książki oraz kartki pocztowe z podobizną artysty. Na ogromne poczucie humoru kompozytora wskazuje z kolei zbiór malutkich figur. Są to koty trzymające różne instrumenty muzyczne. Figurki tworzą osobliwą orkiestrę.

Najcenniejszym pozyskanym przedmiotem jest fortepian marki Bösendorfer, pochodzący z okresu ok. 1850-1860, który znajdował się w szwajcarskiej posiadłości Paderewskiego w Riond-Bosson.

– Willa dziś już nie istnieje, została wysadzona w powietrze przez wojsko w 1965 r. Obecnie teren posiadłości naszego wybitnego kompozytora i jednego z ojców naszej niepodległości przecina szwajcarska autostrada – wyjaśnił prof. Jan Żaryn podczas prezentacji.

Koncert utworów Paderewskiego
Wydarzenie uświetnił koncert fortepianowy Karola Radziwonowicza. Artysta zaprezentował utwory, które przybliżyły publiczności najważniejsze wątki z bogatego dorobku twórczego Paderewskiego. Muzyczną narrację wzbogacił opowieścią o niezwykle interesujących epizodach z życia kompozytora, szczególnie związanych z jego działalnością artystyczną.

Wydarzenie „Paderewski odzyskany” jest częścią konferencji naukowej „Zamek” w Londynie. Prezydenci Rzeczypospolitej na Uchodźstwie, która odbywa się na Zamku Królewskim w Warszawie (28-29 listopada).

Zakup od p. Jeana Cleude Gattlena z Montreux przedmiotów należących do Ignacego Jana Paderewskiego dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.