Udział dyrektora IDMN, prof. Jana Żaryna w Ogólnopolskim Kongresie „Dekada Wyklętych” w Pile
4 września 2023W poniedziałek, 4 września br. w Hotelu Gromada w Pile prof. Jan Żaryn, dyrektor IDMN wziął udział w Ogólnopolskim Kongresie „Dekada Wyklętych”, organizowanym przez Stowarzyszenie Pilskich Patriotów, Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie oraz Instytut Pamięci Narodowej o. Poznań. Wydarzenie odbywało się w związku z 95. rocznicą śmierci Danuty Siedzikówny ps. „Inka”. Partnerem projektu jest Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej.
Dyrektor IDMN wziął udział w drugim dniu Ogólnopolskiego Kongresu „Dekada Wyklętych”, który miał miejsce w Pile. Tego dnia po uroczystym otwarciu Kongresu przez ks. dr. Jarosława Wąsowicza SDB, przemawiali kolejno dr Karol Nawrocki, prezes IPN oraz Jan Kasprzyk, Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Następnie odbyły się panele dyskusyjne, dotyczące szeroko rozpatrywanej tematyki Żołnierzy Wyklętych, od badań naukowych, poprzez wpływ na zbiorową pamięć i tożsamość, po obecność w kulturze i mediach.
W części Kongresu rozpatrującej stosunek Kościoła wobec podziemia niepodległościowego po 1945 roku wziął udział dyrektor IDMN, prof. Jan Żaryn, dyrektor IDMN wraz z ks. dr. Jarosławem Wąsowiczem SDB z Archiwum Salezjańskiego Inspektorii Pilskiej i Salezjańskiego Instytutu Teologicznego w Krakowie, o. Krzysztofem Doroszem SJ, dyrektorem archiwum oo. Jezuitów w Warszawie, dr. Krzysztofem Andrzejem Kierskim z olsztyńskiego IPN oraz dr. hab. Rafałem Łatką, prof. UKSW i współpracownikiem naukowym IDMN. Tytułowej kwestii paneliści przyglądali się w kontekście realiów epoki i z uwzględnieniem zmienności postaw w tej materii na przestrzeni czasu.
– Z jednej strony ambicja Kościoła, który rozumie, że trzeba zmienić formy ratowania narodowego bytu, po tych olbrzymich stratach czasu II wojny światowej i z racji bezwzględności politycznej, jaka rządzi światem i wyklucza nas z niepodległej rzeczywistości, a z drugiej strony ochrona ludzi, wielka troska o to, żeby podziemie niepodległościowe nie otrzymało najboleśniejszych strat. Wydaje się, że druga strona doskonale to rozumiała – powiedział prof. Jan Żaryn, dyrektor IDMN podczas Kongresu.
Podczas panelu poruszano takie zagadnienia, jak stosunek poszczególnych hierarchów do podziemia antykomunistycznego czy też działania całego kleru, zaznaczono jednocześnie, że kwestia ta nadal wymaga dalszych badań. Mówiono także o tematach budzących kontrowersje, jak porozumienie państwo-kościół z 1950 roku, które często badane są z tendencją do ulegania narracji prowadzonej przez propagandę komunistyczną.
– Komuniści nie rozumieli prawa. Widzieli w tym język propagandy, tak długo obowiązujący, jak rewolucja tego wymaga i z drugiej strony, pojawia się kwestia tego, jak Kościół rozumie te przepisy. W tym konkretnym przypadku niewątpliwie Kościół zgodził się na to, że będzie potępiał bandytyzm w przestrzeni szeroko rozumianego podziemia, problem polegał na tym, że gdy tylko władze komunistyczne żądały konkretnego potępienia, to w tym momencie Prymas występował o dowody, których nie potrafiono dostarczyć – podkreślał prof. Jan Żaryn.
Po panelach dyskusyjnych w Kościele pw. Świętej Rodziny w Pile miejsce miało wręczenie medalu przez Wojewodę Wielkopolskiego, Michała Zielińskiego panu majorowi Zenonowi Wechmanowi. Po tym odbyła się uroczysta Msza św. w intencji Ojczyzny pod przewodnictwem bp Zbigniewa Zielińskiego oraz poświęcenie i odsłonięcie pamiątkowego epitafium dedykowanego bł. kard. Stefanowi Wyszyńskiemu.
Kongres „Dekada Wyklętych”
Ogólnopolski Kongres „Dekada Wyklętych”, mający na celu przywracanie pamięci narodowym bohaterom wyklętej przez komunistów po II wojnie światowej podziemnej armii, odbywa się nieprzypadkowo w dniach 3-5 września br. Wtedy bowiem przypada 95. rocznica śmierci Danuty Siedzikówny ps. „Inka”, sanitariuszki 4. szwadronu odtworzonej na Białostocczyźnie 5 Wileńskiej Brygady AK, jednej z ikon podziemia niepodległościowego po 1945 roku. Obchody tej rocznicy w ramach Kongresu rozpoczęły się już w niedzielę, 3 września br. odsłonięciem i poświęceniem „Serca dla Inki” w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie. Podczas pozostałych dni Kongresu przewidziane zostały wykłady, debaty i panele dyskusyjne z udziałem naukowców, regionalistów, społeczników oraz artystów zaangażowanych w upamiętnianie niepodległościowego podziemia po 1945 r. W tym czasie zorganizowany zostanie także koncert Pawła Piekarczyka dla młodzieży szkolnej oraz koncert zespołu Forteca dla mieszkańców Piły.
Organizatorami wydarzenia jest Stowarzyszenie Pilskich Patriotów, Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie oraz Instytut Pamięci Narodowej o. Poznań.
Partnerami projektu zostali: Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego, Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce, Stowarzyszenie „Odra – Niemen”, Stowarzyszenie Brygada „Inki” z Czarnego, Fundacja „Łączka”, Fundacja „Kwartalnika Wyklęci” oraz Fundacja Non Notus.
Patronat honorowy nad wydarzeniem objęli: Prezes Instytutu Pamięci Narodowej, dr Karol Nawrocki, Szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Jan Kasprzyk, Wojewoda Wielkopolski, Michał Zieliński oraz przełożony salezjańskiej Inspektorii pw. św. Wojciecha w Pile, ks. Inspektor Tadeusz Itrych SDB.
Patronatem medialny Kongres objęli: Radio Poznań, TV Republika, „Gazeta Polska”, Niezależna.pl, Magazyn Kurier Wileński, Nasza Historia; W Sieci Historii; Kwartalnik „Wyklęci” oraz „Glaukopis”.