Wykłady IDMN odcinek 15 – 70. rocznica śmierci Władysława Konopczyńskiego [WIDEO]

70 lat temu, 12 lipca 1952 r., zmarł Władysław Konopczyński, jeden z najwybitniejszych polskich historyków, współtwórca i pierwszy redaktor naczelny Polskiego Słownika Biograficznego, poseł na Sejm I kadencji w II RP. Z okazji tej rocznicy prof. Zofia Zielińska wygłosiła wykład o życiu i działalności tego wybitnego badacza, który dostępny jest na naszym kanale YouTube.

Urodził się w rodzinie inżynierskiej w 1880 r. Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, kierunek ten wybrał z inspiracji rodziców. W dziedzinie historii był samoukiem. Jego życiowym mistrzem był Tadeusz Korzon, który wtajemniczył go w sposoby krytyki historycznej i opracowywania źródeł. Przełomowy w życiu i działalności Konopczyńskiego był rok 1911 – wówczas wyszedł II tom jego książki „Polska w dobie wojny siedmioletniej”, na której podstawie się habilitował, wydał wtedy także I tom diariuszy sejmowych z XVIII w., w którym przedstawił nową metodę edytorską, do dziś odgrywającą rolę fundamentalną w tej dziedzinie.

– Typowy dla Konopczyńskiego sposób pisania, to bardzo szerokie tło międzynarodowe, sprawy polskie na tym tle i nieprawdopodobnie szeroka kwerenda archiwalna, która stanowiła podstawę książek. To stąd brał się jego przydomek „archiwożercy”, z którego był zresztą bardzo dumny – mówiła prof. Zofia Zielińska w wykładzie dla IDMN.

Przez całe życie pozostawał także aktywny społecznie i politycznie. Był posłem na Sejm I kadencji w II RP z ramienia ruchu narodowego. Skupiał się głównie na działaniach w obrębie oświaty, lecz najbardziej znany jest ze zgłoszenia projektu uchwały numerus clausus, co sam uważał później za błąd. Przykład innych poglądów dał podczas II wojny światowej, zapraszając do siebie żydowską rodzinę szwagra, za co został odznaczony medalem „Virtus et Fraternitas”. W czasie wojny wraz z grupą profesorów krakowskich dostał się do Sachsenhausen, gdzie był inspiratorem wykładów i działań odrywających ludzi od codzienności obozowej.

Po wojnie nie zaprzestał pracy naukowej, choć był jednym z najbardziej prześladowanych przez komunistów inteligentów polskich. Zajmował eksponowane stanowiska: był prezesem Polskiego Towarzystwa Historycznego, a przede wszystkim redaktorem naczelnym Polskiego Słownika Biograficznego. To dzieło stanowiło jedną z największych inicjatyw w jego dorobku. Pod redakcją Konopczyńskiego udało się wydać sześć tomów Słownika, do momentu, gdy w 1948 r. zmuszony został do przejścia na emeryturę i rezygnacji ze stanowiska redaktora naczelnego w ramach represji komunistycznych. Zablokowano mu wówczas także możliwość dostępu do archiwum i czyniono mu wiele przeszkód wydawniczych, co spowodowało, że część jego dzieł ukazała się dopiero pośmiertnie.

– Prosił, aby na grobie wyryto mu zdanie, które sam powiedział na ostatnim wykładzie: „Słychać żądanie, aby nauka służyła życiu. Owszem, niech służy, czym może, niech mu przyświeca. Ale niech się nie wysługuje” – mówi prof. Zofia Zielińska w wykładzie dla IDMN.

Całość wykładu prof. Zofii Zielińskiej dostępna TUTAJ.