Jan Ludwik Popławski, mało znany współtwórca polskiej idei narodowej –audycja „Dziedzictwo i pamięć” Polskiego Radia

Roman Dmowski pisał o nim: „To, co najlepsze w zakresie myśli politycznej, wyrosło z ziaren przez Popławskiego zasianych”. Romantyk, pozytywista, chłopoman i katolik? Kim był Jan Ludwik Popławski? W audycji Polskiego Radia „Dziedzictwo i pamięć” współtworzonej przez IDMN odpowiada prof. Jan Żaryn.

Kim był?

Jan Ludwik Popławski urodził się w 1854 r. w rodzinie szlacheckiej, zmarł w 1908 r. Był polskim publicystą, politykiem i jednym z czołowych twórców ideologii narodowo-demokratycznej. Podczas studiów na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim współtworzył konspiracyjny Związek Synów Ojczyzny, który miał na celu wywołanie antyrosyjskiego powstania. Za swoją działalność został skazany na ośmioletnie zesłanie na Sybir.

Romantyk czy pozytywista?

Po trzech latach zesłania powrócił do Warszawy, porzucił jednak działalność konspiracyjną na rzecz twórczości publicystycznej. Czy była to kapitulacja? Prof. Jan Żaryn zauważa, że czas i środowisko sprawiły, że swoją młodość Popławski przeżywał jak powstaniec styczniowy, był niejako przedłużeniem pokolenia romantycznego. Dopiero osadzenie wpłynęło na zmianę jego perspektywy, rzeczywistość pozytywistyczna wymagała poszukiwania nowego sposobu jej zrozumienia.

– Stanie się Jan Ludwik Popławski świetnym, rozpoznającym geopolityczną sytuację myślicielem. Być może jest to ta lekcja, która była niezbędna, żeby potem stać się nauczycielem Romana Dmowskiego, jeśli chodzi o kwestie geopolityczne – mówi prof. Jan Żaryn w audycji Polskiego Radia.

Pseudonim „Wiatr”

Wkraczając na publicystyczną drogę, Popławski najpierw publikował pod pseudonim „Wiatr” w „Prawdzie”. Szybko jednak zakończył tę przygodę, gdyż czasopismo nie pokazywało według niego rzeczonej prawdy o tym, kto rzeczywiście wyzyskuje robotników oraz ze względu na ciągłe problemy z policją carską. Później publikował jeszcze w
założonym przez siebie „Głosie”, gdzie pojawiał się także Roman Dmowski. Na jego łamach prowadzono wewnętrznie ciekawe dyskusje.

Wszechpolskość

Po aresztowaniu za udział w manifestacji z okazji 100. rocznicy wybuchu Powstania Kościuszkowskiego przeprowadził się do Lwowa i tam z Romanem Dmowskim współtworzył „Przegląd Wszechpolski”. Za najważniejsze osiągnięcie jego życia uznaje się jednak „Polaka”, skierowanego do ludu, do którego uobywatelnienia dążył Popławski. I tu realizował ideę wszechpolskości, której był twórcą, wiążąc ją bardzo ściśle z katolicyzmem.

– Popławskiemu zawdzięczamy pojęcie wszechpolskości, co później Roman Dmowski będzie rozwijał i praktykował w formie dyplomatycznej (…). Można powiedzieć, że tego wszystkiego Dmowski uczy się od Jana Ludwika Popławskiego – mówi prof. Jan Żaryn w audycji Polskiego Radia.

Zachęcamy do wysłuchania całości audycji „Dziedzictwo i pamięć” na stronie internetowej Polskiego Radia.