Kornel Makuszyński i Tadeusz Dołęga-Mostowicz. O dwóch pisarzach II Rzeczypospolitej i ich związkach z ruchem narodowym – Audycja „Dziedzictwo i Pamięć”

19 lipca 2022

„Najbardziej lwowski z lwowskich pisarzy” – napisał o Kornelu Makuszyńskim, urodzonym w 1884 roku w Stryju, w ówczesnej Galicji Wschodniej, Janusz Wasylkowski w „Roczniku Lwowskim”. W cyklu „Dziedzictwo i pamięć” przypomnieliśmy jednego z najpoczytniejszych i najbardziej płodnych pisarzy polskich.

Kornel Makuszyński zapisał się w pamięci pokoleń Polaków jako autor m.in. książek: „O dwóch takich, co ukradli Księżyc”, „Awantura o Basię”, „Szatan z siódmej klasy”, a razem z Marianem Walentynowiczem – „120 przygód  Koziołka Matołka”. Drugim bohaterem audycji był Tadeusz Dołęga-Mostowicz, człowiek pióra, pisarz, scenarzysta i dziennikarz Tadeusz Dołęga-Mostowicz, urodzony na przełomie XIX i XX wieku na Wileńszczyźnie, poczytny autor okresu międzywojennego, który ma na swoim koncie powieści: „Kariera Nikodema Dyzmy”, „Znachor”, „Doktor Murek”, „Pamiętnik pani Hanki”.

– Na podstawie tych dwóch biografii możemy szukać odpowiedzi na pytanie, w jakiej mierze Obóz Narodowy, jako jeden z największych, najsilniejszych i najbardziej oddziaływujących na świadomość Polaków aż po II RP, miał wpływy na ludzi kultury, w jakiej mierze ludzie kultury wpisywali się w ten obóz oraz jak go wzbogacali swoimi talentami i swoją twórczością – mówi na antenie Programu 1 Polskiego Radia, prof. Jan Żaryn, dyrektor Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. 

Kornel Makuszyński – wybitny pisarz od najmłodszych lat 

Wielu ludzi kultury wpłynęli na biografię Kornela Makuszyńskiego, który już w wieku 14 lat pisał wiersze. Jednym z jego recenzentów był Leopold Staff. – Kiedy młody pisarz pojawił się we Lwowie, jako gimnazjalista i debiutant w tamtejszym piśmie „Słowie”, należącym do przedstawicieli Obozu Narodowego, ujawnił swój talent, ale jednocześnie ujawnił też fakt, że jego mentorzy go tam skierowali – opowiada gość Jedynki. – Młody Kornel zaprzyjaźnił się z Janem Kasprowiczem, który był współtwórcą Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego Zaboru Austriackiego w 1897 roku i on swoim autorytetem wpłynął na rozszerzającą się popularność narodowych demokratów i stał się jednym z najbliższych przyjaciół literackich młodego Kornela – dodaje. 

Bliski Kornelowi Makuszyńskiemu był również prof. Wincenty Lutosławski. – Należał on do wybitnego rodu Lutosławskich i był bardzo bliskim przyjacielem Romana Dmowskiego, a Dmowski w tym czasie mieszkał, żył i prowadził w latach 1895-1905 „Przegląd Wszechpolski” – podkreśla historyk. 

Człowiek o niezwykłym talencie 

Tadeusz Dołęga-Mostowicz zginął w 1939 roku w wieku 39 lat. Od początków swojego życia związany był z Wileńszczyzną i jako młodzieniec był członkiem POW. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Dwa lata później znalazł się w Warszawie w poszukiwaniu pracy. Wacław Rytel polecił go do ówczesnej chadecko-narodowej gazety „Rzeczpospolita”. – Ta gazeta wpłynęła na wejście Dołęgi-Mostowicza, jako bardzo młodego człowieka, do kręgu ściśle politycznego, dlatego, że był to organ narodowo-demokratyczny (z nurtem chadeckim) ale wówczas gdy „Rzeczpospolita” powstawała, redaktorem naczelnym był Stanisław Stroński, jeden z liderów narodowej demokracji – wyjaśnia prof. Żaryn.  

tekst: jedynka.polskieradio.pl


Zachęcamy do odsłuchania całości audycji na stronie Polskiego Radia.

Autor: Redakcja IDMN