Powstanie Ligi Polskiej – audycja „Dziedzictwo i pamięć” Polskiego Radia

Liga Polska to organizacja utworzona w roku 1887 w Szwajcarii. Dlaczego powstała i kim byli jej twórcy? Odpowiada dyrektor IDMN, prof. Jan Żaryn w audycji „Dziedzictwo i pamięć” Polskiego Radia.

Na zamku Hilfikon w Szwajcarii

Liga Polska powołana została pod koniec sierpnia 1887 r. na zamku Hilfikon, będącym siedzibą postyczniowego emigranta – Ludwika Michalskiego. W spotkaniu inaugurującym jej działalność wzięli udział płk Zygmunt Miłkowski, Maksymilian Hertel oraz dr Aleksander Hirschberg. Dla założycieli Ligi wspólnym doświadczeniem było przede wszystkim powstanie styczniowe, ale także ruch emigracyjny z jego klęską związany.

Inicjacja przemiany

Ponownie to ruch emigracyjny stał się środowiskiem, z którego wyszedł bodziec do przemiany. Ówczesna polityka trójzaborowa obarczona była brakiem wiary w odzyskanie przez Polskę niepodległości. Sprzeciw członków Ligi budził zanik woli, poprzestawanie na minimalnych potrzebach polskich, a przez to zmniejszenie oddziaływania na kolejne pokolenia Polaków.

– Nie chcieli zgodzić się na takie widzenie sprawy polskiej, w którym sami Polacy ograniczają się przez zadowolenie z pozyskiwania ewentualnych, tak jak szczególnie w Galicji, sukcesów za sprawą zaniku woli odzyskania przez Polskę niepodległości – mówi prof. Jan Żaryn w audycji Polskiego Radia.

Cele działania

Początkowo za program Ligi Polskiej uważano broszurę Zygmunta Miłkowskiego „Rzecz o obronie czynnej i skarbie narodowym”. Krytykowano w niej bierną obroną oraz postulowano odzyskanie granic sprzed 1772 r. W późniejszym czasie dokonano jednak rewizji poglądów, wynikającej bardziej z obaw przed represjami związanymi z działalnością Ligi szczególnie w zaborze rosyjskim, niż zmianą poglądów jak stwierdza prof. Jan Żaryn. W nowej ustawie zrezygnowano z granic przedrozbiorowych, uwzględniając wykształcenie się innych narodowości.

– Twórcy Ligi Polskiej, emigranci styczniowi, mieli z tyłu głowy pamięć, że trzeba umiędzynarodowić sprawę polską, a więc wymaga to czasu. Nie można doprowadzać do wybuchu powstania, póki się tej pracy agentów wpływu nie wykona, by w państwach zachodnich była świadomość o potrzebie odzyskania państwa polskiego – mówi prof. Jan Żaryn w audycji Polskiego Radia.

Protoplastka Ligi Narodowej?

W historiografii panują dwa odmienne poglądy. Jeden postrzega Ligę Polską jako organizację, która dała początek późniejszemu ruchowi narodowemu, w tym Lidze Narodowej. Drugi postrzega organizację stworzoną w 1893 r. przez Romana Dmowskiego, jako nową jakość. Jak kwestę tę postrzega prof. Jan Żaryn?

Aby uzyskać odpowiedź na to i wiele innych pytań zachęcamy do zapoznania się z całością audycji na stronie internetowej Polskiego Radia.