Pokaz filmu „Kościół katolicki w Polsce podczas II wojny światowej. Część I”

8 października 2023

We wtorek, 10 października br., o godz. 18:00 w Centrum Edukacyjnym IDMN przy ul. Andersa 20 w Warszawie odbędzie się pokaz filmu Pawła Woldana „Kościół katolicki w Polsce podczas II wojny światowej. Część I”. Komentarz do filmu wygłosi pracownik naukowy IDMN, dr Przemysław Pazik. Wstęp wolny – serdecznie zapraszamy.

O filmie
„Kościół katolicki w Polsce podczas II wojny światowej. Część I” to fabularyzowany dokument opowiadający o losach Kościoła katolickiego w Polsce po agresji Niemiec 1 września 1939 roku. W filmie szczególnie uwzględniono rolę hierarchów takich jak kardynał August Hlond czy abp Adam Stefan Sapieha. Realizacja produkcji jest owocem współpracy Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego oraz Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. R. Dmowskiego i I. J. Paderewskiego.

Straszliwy los
Film porusza problematykę okupacji niemieckiej na ziemiach polskich, szczególnie jej wymiar polityczny i działania wymierzone w Kościół. Autor filmu ukazał, wykorzystując m.in. materiały archiwalne z września 1939 r. oraz z całego okresu II wojny światowej, skalę zbrodniczej polityki III Rzeszy – grabieże kościołów czy profanacje miejsc i symboli świętych dokonywane wówczas przez Niemców.

– Niemcy zgotowali nam podczas okupacji los straszliwy. Ten film pokazuje, że ten los straszliwy dzielił kościół z narodem, naród z kościołem. Nie można rozdzielić tych dwóch bytów. Kościół katolicki jest integralną częścią narodu i jego losy są integralną częścią losów narodu polskiego – mówił o produkcji dyrektor IDMN, prof. Jan Żaryn.

Bohaterowie polskiego Kościoła
W filmie omówiono także stosunek Kościoła katolickiego do władz okupacyjnych. Szczególnie skupiono się na przedstawieniu historii wspólnoty wiernych oraz duchowieństwa – jednej z najbardziej prześladowanych podczas okupacji grup polskiego społeczeństwa. Zaakcentowano przede wszystkim rolę hierarchów, takich jak kardynał Hlond czy abp Sapieha.

– Robiąc film historyczny, reżyser musi zapomnieć o swoich ambicjach artystycznych. Profesjonalizm i artyzm to dwie różne rzeczy, czasem się wykluczające. Mój film jest dobry, ale nie jest artystyczny. To wycieczka pasjonująca, opowiada nie tylko o ofiarach, ale i bohaterach polskiego Kościoła jak kard. Hlond czy abp Sapieha. Dzięki nim mieliśmy Kościół taki, jaki mamy, czyli wspaniały – podkreśla reżyser filmu, Paweł Woldan.

Potrzeba pamięci
Pod okupacją niemiecką spośród 12 tys. 154 duchownych diecezjalnych i zakonnych represje dotknęły ponad połowę stanu duchowieństwa. W sumie w latach II wojny światowej Niemcy zamordowali ponad 20% stanu duchowieństwa polskiego, czyli ponad 2800 księży, w tym zginęło lub zmarło 6 biskupów, zamordowano 2301 księży, 205 braci zakonnych oraz 89 sióstr zakonnych. W obozach zginęło 4 biskupów. Zginęli księża, profesorowie wyższych uczelni i seminariów, duszpasterze akademiccy i kapelani wojskowi, zakonnicy. Represjom podlegali także biskupi, internowani i wypędzanie ze swych diecezji. Prymas Hlond musiał pozostać poza krajem, a od 1944 roku przebywa w areszcie. Wielu księży, kapelanów wojskowych, towarzyszyło żołnierzom na frontach II wojny światowej, ginąc i odnosząc rany. Kościół katolicki został niezwykle zubożony, pozbawiony nie tylko kapłanów, ale i świątyń, seminariów i klasztorów.

Koprodukcja filmu:
Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny
Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. R. Dmowskiego i I. J. Paderewskiego

Film współfinasowany przez Polski Instytut Sztuki Filmowej.

Autor: Redakcja IDMN