11 marca – 70 lat temu zmarł Ignacy Baliński (1862-1951)

11 marca 2021

Prawnik, pisarz, publicysta i działacz społeczny. Senator I kadencji z ramienia Narodowej Demokracji. Sędzia Sądu Najwyższego II RP.

Autor znanego wierszyka: „Chcesz być czymś w życiu, to się ucz, | Abyś nie zginął w tłumie; | Nauka to potęgi klucz, | W tym moc, co więcej umie”.

Urodził się w zamożnej rodzinie ziemiańskiej w Reginowie pod Słonimem. W 1873 r. uczęszczał w Warszawie do szkoły prywatnej prof. Szmurły. Po ukończeniu gimnazjum w 1880 r. rozpoczął studia na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Warszawskiego, lecz wkrótce wybrał studia prawnicze, które uwieńczył złotym medalem i doktoratem. Następnie odbywał podróże po Francji, Hiszpanii i Algierze.

Przed I wojną światową pracował jako radca Prokuratorii Generalnej Królestwa Polskiego, wykładał prawoznawstwo w kilku szkołach i na kursach, ale przede wszystkim oddawał się twórczości literackiej i działalności społecznej.

Sygnując swe teksty jako „Axel” należał do redakcji „Życia” (od 1887), redagował działy literackie „Kuriera Warszawskiego” i „Słowa”. Od 1897 był członkiem redakcji tygodnika dla dzieci i młodzieży „Wieczory Rodzinne”. Współpracował m.in. z „Tygodnikiem Ilustrowanym” (od 1910) i „Przeglądem Narodowym”. Publikował obszerne artykuły z dziedziny prawa, felietony i recenzje z wydarzeń teatralnych i literackich oraz własne wiersze.

Był jednym z założycieli, a następnie prezesów Towarzystwa Prawniczego Warszawskiego, Warszawskiej Kasy Literackiej, Towarzystwa Popierania Młodzieży Katolickiej i Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości. Pełnił funkcję kuratora Zakładu Opieki NMP przy ul. Żytniej, Zakładu św. Ludwika, szpitala św. Rocha oraz gimnazjum św. Stanisława Kostki. Od 1916 r. był sekretarzem, a następnie wiceprezesem Zarządu Głównego Polskiej Macierzy Szkolnej.

Podczas okupacji niemieckiej działał w Kole Międzypartyjnym, jako radca prawny Rady Głównej Opiekuńczej i przewodniczący Głównego Komitetu Szacowania strat wojennnych.

W wolnej Polsce był w latach 1918-1927 sędzią Sądu Najwyższego i jednocześnie przewodził Zrzeszeniu Sędziów i Prokuratorów.

Jako Prezes Rady Miasta Warszawy, stał na czele stołecznego samorządu. W 1921 r. założył Komitet Uczczenia Poległych w I wojnie światowej (ta inicjatywa zaowocowała ostatecznie Grobem Nieznanego Żołnierza).

Został senatorem I kadencji sejmu (1922-1927) wybranym z listy nr 8 (Narodowej Demokracji). Zajmował się regulacją prawa a także reprezentował parlament polski podczas misji dyplomatycznych we Francji. Był w tym czasie mentorem i wielkim autorytetem Witolda Gombrowicza, przyjaciela jego trzech synów, który rozpoczynał w 1923 r. studia prawnicze.

Wybuch II wojny światowej zastał Balińskiego na Litwie. Na początku niemieckiej okupacji jego warszawskie mieszkanie zostało doszczętnie ograbione. Stracił dorobek życia, cenną bibliotekę, archiwum rodzinne i domową galerię malarstwa. 19 września 1939 r. „w jednym ubraniu i z grudką ziemi w woreczku” opuścił Polskę i przedostał się do Wielkiej Brytanii gdzie mieszkał aż do śmierci.

W latach 1942–1945 działał w Komisji Prac Ustawodawczych przy Ministerstwie Sprawiedliwości Rządu na Uchodźstwie. W lutym 1945 r. był jednym z sygnatariuszy apelu do parlamentu brytyjskiego w sprawie decyzji jałtańskich. Zajął się pisaniem wierszy i wspomnień, m.in. znanych wspomnień o Warszawie (Edynburg 1946).

Zmarł w Sudbury we wschodniej Anglii. Został pochowany na miejscowym cmentarzu (kw. VV, grób 4). Grób symboliczny ma na Cmentarzu Powązkowskim (kw. T-2-2).

Autor: Redakcja IDMN