12 kwietnia – 142 lata temu urodził się ks. prof. Konstanty Michalski (1879-1947)

12 kwietnia 2021

Duchowny rzymsko-katolicki, misjonarz, duszpasterz inteligencji, filozof i historyk filozofii średniowiecznej, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Urodził się w Dąbrówce Małej (dziś Katowice). Był synem hutnika. Po ukończeniu szkoły elementarnej w Siemianowicach (1893), uczył się w seminarium zgromadzenia księży misjonarzy w Krakowie, gdzie w 1898 r. złożył śluby zakonne i w 1903 r. przyjął święcenia kapłańskie. W latach 1900-1906 studiował slawistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim oddając się równocześnie pracy nauczycielskiej. Uczył języka polskiego i filozofii w seminarium Zgromadzenia na Stradomiu. W marcu 1905 r. objął redakcję naczelną „Roczników Obydwóch Zgromadzeń św. Wincentego a Paulo”. W latach 1909-1911 odbył studia doktoranckie na Uniwersytecie Katolickim w Lovanium, zakończone obroną rozprawy na temat filozofii Husserla.

Powróciwszy do Krakowa wykładał filozofię w Instytucie Teologicznym Zgromadzenia Misjonarzy. Od 1914 r. związał się z Wydziałem Filozoficznym UJ. Pełnił wielokrotnie urząd dziekana, a w latach 1931-1932 był rektorem krakowskiej wszechnicy. W 1927 r. został przyjęty do Polskiej Akademii Umiejętności. Był sekretarzem a następnie prezesem Komisji do Badań Historii Filozofii PAU. Uczestniczył w pracach wydawniczych PAU jako członek komitetów redakcyjnych „Kwartalnika Filozoficznego”, „Polskiego Słownika Biograficznego” i „Słownika łaciny średniowiecznej”. Od 1933 był przewodniczącym Komitetu Wydawnictw Śląskich.

Zaliczany do najwybitniejszych polskich historyków filozofii XX wieku, pozostawił ponad 200 publikacji. Zajmował się głównie filozofią wieków średnich, uprawiając historię filozofii tomistycznej w duchu lowańskim. Zajmował się także myślą filozoficzno-teologiczną Dantego i sztuką sakralną. W 1928 r. wraz z Aleksandrem Birkenmajerem przedłożył na zjeździe Union Académique Internationale w Brukseli projekt serii „Corpus Philosophorum Medii Aevi” rozwijany do dzisiaj przez narodowe Akademie Nauk wielu krajów. W 1936 r. wraz z młodszymi uczonymi, ks. Janem Salamuchą i Józefem Marią Bocheńskim, zawiązał „koło krakowskie”, którego celem było ujęcie filozofii i teologii tomistycznej w postać sformalizowanego, aksjomatycznego systemu. Pisał również eseje biograficzne, m.in. o Władysławie Natansonie, Karolu H. Rostworowskim i Juliuszu Osterwie.

Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany podczas Sonderaktion Krakau 6 listopada 1939 r. i wraz z innymi profesorami wywieziony do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. W lutym 1940 r. został zwolniony z obozu i kolejne lata wojny spędził w okolicach Sandomierza poświęcając się pracy duszpasterskiej.

Od marca 1945 rozpoczął na nowo wykłady na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wydał monografię Brata Alberta (1946). Pośmiertnie została opublikowana książka „Między heroizmem a bestialstwem” (1949), w której rozważał kulturę życia zagrożoną przez wojenne okrucieństwa.

Zmarł 6 sierpnia 1947 w Krakowie. Spoczywa na Cmentarzu Rakowickim (kw. Ya, w grobowcu misjonarzy).

Autor: Redakcja IDMN