12 listopada – 161 lat temu urodził się Józef Rostek(Zbigniew Izdebski, KARTKA z KALENDARZA)

12 listopada 2020

12 listopada 1859 roku w Wojnowicach, koło Raciborza, urodził się Józef Rostek. Lekarz, działacz społeczny, pionier polskiego odrodzenia narodowego na Górnym Śląsku, członek Ligi Narodowej i pierwszy polski lekarz na Górnym Śląsku. Dr Józef Rostek był pierwszym, świeckim przedstawicielem rodzimej polskiej inteligenci o akademickim wykształceniu gdyż dotychczasowym promotorem polskości na Śląsku było duchowieństwo katolickie.

Pochodził z rodziny chłopskiej a jego ojciec był rolnikiem. Uczęszczał do szkoły ludowej a następnie do niemieckiego gimnazjum w Raciborzu. W trakcie nauki w gimnazjum, pod wpływem książki Józefa Chociszewskiego „Piśmiennictwo Polskie”, nastąpiło w nim uświadomienie narodowe. W 1877 roku pojechał na wycieczkę do Krakowa, gdzie zwiedził Wawel, Skałkę i Kopiec Kościuszki, które to miejsca jeszcze bardziej utwierdziły go w polskości.

Studia lekarskie podjął we Wrocławiu, gdzie poznał liczną reprezentację Polaków ze Śląska i z Wielkopolski. W trakcie studiów w 1880 roku założył Towarzystwo Górnośląskie we Wrocławiu. Towarzystwo stawiało za cel kształcenie języka polskiego oraz poznanie historii Polski i Śląska. Do kolejnych zadań należało rozwijanie ducha religijnego i łączenie młodzieży górnośląskiej. Podczas Wrocławskiego etapu Józef Rostek poznał wielu wybitnych Polaków, z którymi przyjaźnił się i współpracował. Należeli do nich Franciszek Chłapowski, Wojciech Trąmpczyński, Wiktor Loss, Jan Kasprowicz, Alfons Parczewski. W 1883 roku wraz z Alfonsem Parczewskim brał udział w Zjeździe Katolików Górnośląskich w Królewskiej Hucie, dziś Chorzów.

Po uzyskaniu dyplomu lekarskiego powrócił do Raciborza, gdzie zakładał biblioteki i czytelnie polskie w których organizował odczyty i wykłady. Prowadził obszerną korespondencję polityczną a z jego rad korzystali min. Stanisław Bełza, polski pastor Michejda ze Śląska Cieszyńskiego czy Francuz Georges Bienaime. Był współtwórcą, wraz z bratem Ignacym, pierwszej polskiej gazety w Raciborzu „Nowin Raciborskich”, których pierwszy numer ukazał się 3 kwietnia 1889 roku. W Raciborzu zakłada również księgarnię polską i Towarzystwo Polsko – Górnośląskie. Organizował wiece katolickie, których zadaniem było protestowanie przeciw usuwaniu języka polskiego ze szkół oraz manifestowanie polskości oraz aktywizacja mas społecznych. Józef Rostek często współpracował z duchowieństwem katolickim, tzn. z tą częścią duchowieństwa, która była życzliwie ustosunkowana do sprawy polskiej. Założył Towarzystwo Pomocy Naukowej dla polsko-katolickiej młodzieży, którego celem było wsparcie katolickiej, ubogiej młodzieży.

W odrodzonej Rzeczpospolitej doktor Rostek objął stanowisko referenta w Ministerstwie Zdrowia w 1919 roku. Jego wystąpienie, we wrześniu 1919 roku w Warszawie, przyniosło mu wielkie owacje. Gdy swoje przemówienie zakończył głośnym „Śląsk należy do Polski! Tak nam dopomóż Bóg!” – sala zadrżała od krzyków i oklasków. W 1920 roku z polecenia Ministerstwa Spraw Zagranicznych udał się do Opawy, Orawy, Spisza i Cieszyna jako Polski Komisarz Graniczny. Rok później Wojciech Korfanty powołuje go na stanowisko Naczelnika Wydziału Zdrowia Publicznego Polskiego Komisariatu Plebiscytowego. W czasie III powstania śląskiego był lekarzem w szpitalach w Roździeniu i Świerklańcu. Był pierwszym Górnoślązakiem odznaczonym orderem Polonia Restituta. Od 1922 roku pełnił obowiązki Naczelnika Wydziału Zdrowia Publicznego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Zmarł nagle na skutek ataku serca 28 marca 1929 roku. Jego przyjaciel, również pochodzący z Raciborza, ksiądz Emil Szramek, pisał o nim: „Był mocnym słupem orientacyjnym kształtującej się młodzieży polskiej ze Śląska i zawsze szczerym i chętnym jej doradcą”.

Był wujem Adama Rostka 1890 – 1937, burmistrza Żor w latach 1925 – 1937.

Autor: Redakcja IDMN