13 lipca – 202 lata temu urodził się ks. Aleksy Prusinowski (1819-1872)

13 lipca 2021

Duchowny katolicki, kaznodzieja, publicysta i działacz społeczny. Członek Komitetu Narodowego Polskiego w Poznaniu w 1848 r.

Był synem sędziego pokoju. Urodził się w Gostyniu, edukował w Lesznie i w poznańskim Gimnazjum św. Marii Magdaleny, a po jego ukończeniu (1839) wstąpił do seminarium duchownego. W latach 1841-1844 studiował filozofię na uniwersytecie we Fryburgu (m.in. u Feuerbacha), a następnie na uniwersytecie im. Fryderyka Wilhelma w Berlina (m.in. u Schellinga i Micheleta).

Powróciwszy do Poznania z dyplomem doktora filozofii, w 1845 r. przyjął święcenia kapłańskie i przez dwa lata pracował jako nauczyciel języków w Gimnazjum św. Marii Magdaleny, a następnie w gimnazjum w Trzemesznie. Z obu posad władze pruskie zwolniły go dyscyplinarnie, za krzewienie polskości, m.in. pod zarzutem wprowadzenia na lekcje zakazanej lektury „Konrada Wallenroda”.

Od lutego 1847 r. jako mansjonarz poznańskiej kolegiaty św. Marii Magdaleny zajmował się pracą duszpasterską. Zasłynął jako wybitny kaznodzieja, był nazywany „Wielkopolskim Skargą”. Jego mowy ku czci zasłużonych Wielkopolan były pełne patriotycznych odniesień i antypruskich aluzji, o co go oskarżał naczelny prezes rejencji poznańskiej.

W okresie Wiosny Ludów, wiosną 1848 r., ks. Prusinowski wszedł w skład Komitetu Narodowego i Tajnego Rządu Narodowego. Zaangażował się także w powstanie latem t. r. Ligi Polskiej – jawnej organizacji założonej przez Augusta hr. Cieszkowskiego – której jednym z zadań było angażowanie chłopstwa do pracy na gruncie narodowym.

Aby cel ten realizować od października 1848 r. zaczął wydawać własne czasopismo ludowe pt. „Wielkopolanin”, a gdy mu je odebrano, w grudniu 1849 r. założył nowe pismo dla ludu „Wiarus”, zlikwidowane przez władze po pół roku.

W latach 1849-1852 i 1861-1863 był posłem na Sejm Pruski, w którym reprezentował katolickich konserwatystów. Od 1849 r. udzielał się w organizacjach społecznych i charytatywnych, m.in. w Towarzystwie Pedagogicznym (i jego organie „Szkoła Polska”), Towarzystwie Pomocy Naukowej, w powołanym przez siebie Komitecie Domu Sierót po zmarłych na cholerę i Towarzystwie św. Wincentego a Paulo.

Od maja 1853 r. był proboszczem parafii św. Jadwigi w Grodzisku, gdzie kierował remontem dotkniętego pożarem zabytkowego kościoła i sprzeciwiał się wprowadzeniu nabożeństw w języku niemieckim. Włączył się do walki w obronie ojczystego języka, czego owocem była anonimowo wydana broszura „Język polski w W. Księstwie Poznańskim” (1861). Prowadził akcje edukacyjne i patriotyczno-religijne, „etatowo” przemawiał na manifestacjach ku czci wybitnych Polaków.

W kwietniu 1860 r. za zgodą abpa Przyłuskiego rozpoczął w Grodzisku wydawanie „Tygodnika Katolickiego”, który miał przede wszystkim zwalczać wrogie Kościołowi tendencje liberalne, lecz stał się wkrótce także orężem walki narodowej i bywał oskarżany o sianie antypaństwowej propagandy. Jakkolwiek ksiądz redaktor nie ukrywał, że jest przeciwnikiem zbrojnej walki o niepodległość (w styczniu 1863 r. opublikował słynny „List otwarty do braci księży grzesznie spiskujących …” Kajsiewicza), nie zapobiegł licznym represjom. Na początku 1864 r. pisał: „Praca moja redaktorska ciężkie doświadczenia sprowadziła; jużem 10 procesów przeszedł, trzy razy kozę, grzywien zapłaciłem przeszło 300 talarów, trzy procesa jeszcze mam, ale nie porzucę rzemiosła …. „. Dwa lata później kuria poznańska pod naciskiem pruskich władz pozbawiła go redaktorskiego stanowiska.

Dotknięty paraliżem, zmarł 14 lutego 1872 r. w szpitalu szarytek w Poznaniu. Zgodnie z testamentem został pochowany w podziemiach kościoła parafialnego w Grodzisku.

Autor: Redakcja IDMN