15 lipca – 126 lat temu ukazał się we Lwowie pierwszy numer „Przeglądu Wszechpolskiego”

W końcu 1894 r. Komitet Centralny Ligi Narodowej otrzymał od Romana Dmowskiego przebywającego wówczas pod dozorem policyjnym w Kurlandii memoriał o potrzebie założenia za kordonem czasopisma Ligi z programem: „moralnego jednoczenia wszystkich ziem polskich i budzenia myśli politycznej”, a także „organizowania opinii politycznej w ziemiach zaboru rosyjskiego […], gdzie pod wpływem cenzury rosyjskiej wytwarza się w tej dziedzinie umysłowe kalectwo, sprzyjające rozwojowi zboczeń wszelkiego rodzaju, w szczególności zaś t. zw. polityki ugodowej”.

W lutym 1895 r. Dmowski przybył do Lwowa, gdzie przy ul. Mochnackiego 12 (obecnie ul. Драгоманова) zorganizował siedzibę wydawnictwa. Aby uniknąć podejrzeń i biurokratycznych komplikacji nowe pismo przejęło aktywa wydawanego już przez dr Wiktora Ungera „Przeglądu Emigracyjnego”. Pierwszy numer dwutygodnika politycznego i społecznego „Przegląd Wszechpolski” wyszedł 15 lipca i był niemal w całości (wyjąwszy nieliczne korespondencje) anonimowym dziełem redaktora naczelnego, który organizował również pierwsze drogi przemytu pisma do Królestwa.

W grudniu 1895 r., po opuszczeniu warszawskiej cytadeli, przybył do Lwowa Jan Ludwik Popławski, drugi z liderów Ligi Narodowej i były redaktor „Głosu”, aby dzielić z Dmowskim pracę w „Przeglądzie”. Gdy dwa lata po założeniu pisma, w czerwcu r. 1897, ogłoszono w piśmie «Program stronnictwa demokratyczno- narodowego w zaborze rosyjskim», stało się ono także organem nowej partii. Od 1 stycznia 1898 r., po wyjeździe Dmowskiego zagranicę, Popławski został wyłącznym redaktorem, prowadząc jednocześnie „Polaka”, miesięcznik dla ludu w zaborze rosyjskim.

Od 1899 r. „Przegląd Wszechpolski” wychodził jako miesięcznik.

Od Nowego Roku 1902 redakcję przeniesiono do Krakowa, gdzie po rozszerzeniu rozmiarów i treści objął ją na powrót Dmowski. Po wybuchu rewolucji 1905 r. przywódca endecji zdecydował o likwidacji pisma.

Na jego łamach publikowano przede wszystkim teksty programowe, które nakreślały główne idee narodowej-demokracji i tworzyły podstawy łączności ideowej Polaków wszystkich trzech zaborów. To właśnie na stronach “Przeglądu” w 1902 r. ukazały się, sygnowane pseudonimem R. Skrzycki, “Myśli nowoczesnego Polaka”, bez wątpienia najważniejszy tekst ideowy obozu narodowego.

W styczniu 1922 r. podjęto w Poznaniu próbę reaktywacji “Przeglądu”. W pierwszym numerze zaznaczono, że “ Organizacja państwa, uzyskanie granic, walka o władzę […] tak pochłonęły energię ludzi i obozów politycznych, że zabrakło jej na pogłębienie myśli politycznej w chwili, gdy właśnie jej tak potrzeba”. Pierwszym redaktorem naczelnym był Stanisław Kozicki, po nim Bohdan Wasiutyński, a po przeniesieniu redakcji do Warszawy w 1924 r. ponownie Kozicki i Stefan Olszewski.

Pismo ukazywało się do lipca 1926 r., kiedy to połączono je z tygodnikiem “Myśl Narodowa”, zajmującym się wcześniej przede wszystkim problematyką kulturalną.