18 lutego – 52 lata temu zmarł Jan Hoppe (1902-1969)

18 lutego 2021

Polityk i publicysta, Działacz społeczny, harcerski i związkowy. Lider narodowej frakcji piłsudczykowskiej „Jutro Pracy”, wiceprezes konspiracyjnej „Unii” i Zarządu Głównego Stronnictwa Pracy. Powstaniec Warszawski.

Urodził się w Skierniewicach w rodzinie maszynisty kolejowego. W 1915 r. został z rodziną ewakuowany do Moskwy, gdzie rozpoczął naukę w Szkole Realnej Komitetu Polskiego, z którą w 1918 r. powrócił do kraju. Jako gimnazjalista działał w tajnym skautingu, a następnie w ZHP. W 1920 r. jako ochotnik brał udział w wojnie polsko¬-bolszewickiej. W latach 1921-1926 studiował prawo w Wolnej Wszechnicy Polskiej. Był wówczas członkiem piłsudczykowskiej Organizacji Młodzieży Narodowej, wiceprezesem harcerskiego klubu sportowego „Varsovia” i redaktorem pisma „Gol”.

Po przewrocie majowym zaangażował się w działalność społeczną, związkową i polityczną. Pracował w związku zawodowym pracowników umysłowych redagując pismo „Pracownik”. W 1927 r. związał się z BBWR, w którym objął stanowisko kierownika referatu społecznego i, przez krótki czas, sekretarza Walerego Sławka. Od 1931 r. należał do grona piłsudczykowskiej frakcji narodowej skupionej wokół związkowego tygodnika „Jutro Pracy”, która po śmierci Piłsudskiego rozpoczęła samodzielną działalność polityczną wprowadzając do sejmu 16 posłów. Hoppe wybrany z robotniczej Woli, odgrywał rolę jej lidera. Był równocześnie sekretarzem prezydium Sejmu.

W 1937 r. przyłączył się wraz z grupą do powstałego w miejsce BBWR Obozu Zjednoczenia Narodowego, lecz w kwietniu następnego roku, uznając politykę Ozonu za przejaw „kiczu politycznego”, doprowadził do zerwania aliansu, co spowodowało represje i szykany wobec tygodnika.

Szansę dla Polski dostrzegał w programie uspołecznienia państwa i w politycznym pojednaniu wokół idei narodowych, występując z ostrą krytyką wpływów żydowskich i masońskich. Przeczuwając zbliżającą się katastrofę, nawoływał: „Zróbmy wielkie święto palenia. Na oczach narodu spalmy kukły sanacji, endecji, PPS, Partii Pracy itp. i wprowadźmy na tron symbol zjednoczenia”.

Zbliżył się ostatecznie do opozycyjnego Stronnictwa Pracy. W wyborach parlamentarnych w listopadzie 1938 kandydował bez powodzenia do Sejmu V kadencji.

Przed wybuchem wojny pracował w Miejskim Biurze Dzielnicowym Warszawa–Północ, angażował się również w działania Towarzystwa Przyjaciół Woli i Towarzystwa Przyjaciół Warszawy (przez krótki czas był jego prezesem)

Podczas okupacji, występując jako „Jan Chmielewski”, nie opuszczał Warszawy. W październiku 1939 r. współtworzył i był komendantem konspiracyjnej organizacji „Warszawianka” powstałej w środowisku prezydenta Starzyńskiego. W czerwcu 1940 r. przyłączył ją do Federacji Organizacji Narodowo-Katolickich „Unia” powołanej przez Jerzego Brauna i został jej wiceprezesem. Aktywnie uczestniczył w scalaniu Organizacji Wojskowej Unii z AK (marzec 1942), a następnie jej struktur politycznych ze Stronnictwem Pracy (luty 1943), którego został wiceprezesem, szefem propagandy i redaktorem organów prasowych SP: „Reformy” oraz „Narodu”.

Wziął udział w powstaniu warszawskim, walcząc na Powiślu (w Zgrupowaniu „Krybar”), a następnie w Śródmieściu Południowym. Opuścił stolicę z ludnością cywilną.

Po wojnie kontynuował działalność niepodległościową. W marcu 1945 r. został aresztowany przez NKWD podczas spotkania w Brwinowie z Aleksandrem Zwierzyńskim, przewodniczącym krajowego Stronnictwa Narodowego. Przez obóz w Rembertowie trafił do łagru pod Swierdłowskiem. Wrócił do kraju w 1947 r. i podjął pracę w redakcji „Tygodnika Handlowego”. Angażował się w akcję samopomocową nielegalnego SP, za co 18 lutego 1949 r. został aresztowany i 6 kwietnia 1951 r. skazany na karę dożywotniego więzienia w procesie kierownictwa tajnego SP przed Rejonowym Sądem Wojskowym. Opuścił więzienie ciężko chory w 1956 r. W 1968 r. odmówiono mu zgody na wyjazd do Włoch dla ratowania zdrowia, ponieważ nie zgodził się na napisanie listów, w których poddałby krytyce postawę Prymasa Wyszyńskiego.

Zmarł w Warszawie rok później. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kw. B24-11-12).

Autor: Redakcja IDMN