18 października – 116 lat temu powstało Stronnictwo Polityki Realnej (1905)

Partia konserwatywno-liberalna grupująca polityków ugodowych Królestwa Polskiego.

W dniach 18-19 października 1905 r. w mieszkaniu Stanisława hr. Łubieńskiego w Warszawie przy ul. Mazowieckiej 21, odbyło się zebranie organizacyjne stronnictwa jednoczącego ugrupowania uznające potrzebę ugody z państwem rosyjskim. Nowa partia połączyła prawie wszystkie polskie elementy ugodowe z terenu Królestwa Polskiego i Rosji. Wśród nich najważniejszymi były dwie grupy skupione wokół redakcji ukazującego się w Warszawie dziennika „Słowo” oraz wokół redakcji petersburskiego tygodnika „Kraj” z Włodzimierzem Spasowiczem i Erazmem Piltzem na czele.

Statut stwierdzał że SPR jest związkiem dążącym do zapewnienia ludziom Królestwa Polskiego możliwie najlepszych warunków narodowego i kulturalnego rozwoju i postępu.

SPR było organizacją elitarną, nieliczną, lecz zrzeszającą ludzi pełniących wysokie stanowiska w administracji państwowej, przemyśle czy Kościele. Celem stronnictwa był swoisty “marsz przez instytucje” i salony dla zjednania dla sprawy polskiej czołowych przedstawicieli państwa rosyjskiego, a w konsekwencji uzyskanie dla Królestwa daleko idącej autonomii w ramach Imperium Romanowów. SPR realizowało program ugody z państwem zaborczym za cenę obrony narodowego bytu – polskiej kultury, tożsamości, historii, ale także zgłaszało pod adresem Rosji postulaty równouprawnienia Polaków, polskiej oświaty i poszanowania własności.

W 1906 r. SPR wzięło udział w wyborach do Dumy, gdzie jego przedstawiciele wraz z deputowanymi ze Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego założyli Koło Polskie. SPR wraz z ND utworzyły w 1914 r. Komitet Narodowy Polski z siedzibą w Warszawie a następnie Piotrogrodzie, zaś w 1917 r. reaktywowali go na Zachodzie, w Lozannie. W międzyczasie działacze SPR w kraju poparli powstanie Rady Regencyjnej.

Z powodu lojalistycznego programu SPR nie cieszyło się dużym poparciem społeczeństwa, które umożliwiłoby mu funkcjonowanie po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. W konsekwencji w marcu 1923 r. partia została rozwiązana a jej członkowie znaleźli się w szeregach głównych sił politycznych kraju, przede wszystkim endecji oraz organizacji konserwatywnych i ziemiańskich. Wielu „realistów” zasiliło MSZ i służby dyplomatyczne odrodzonej Polski.

Wśród znaczących postaci związanych ze Stronnictwem był m.in. Erazm Piltz, Józef Ostrowski (członek Rady Państwa a później Rady Regencyjnej), Zdzisław Lubomirski, Jan Popiel, Henryk Dembiński, Ignacy Szebeko i Leopold Julian Kronenberg.