18 października – 77 lat temu zmarł Edward Dubanowicz

Profesor prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza, poseł, polityk narodowy i chadecki.

Urodził się koło Krosna. Uczęszczał do gimnazjów w Sanoku i Rzeszowie. W 1899 r. podjął studia na Uniwersytecie im. Cesarza Franciszka I we Lwowie (filozoficzne i prawnicze zakończył doktoratami w 1904 i 1909 r.).

Już w czasach gimnazjalnych działał w nielegalnych organizacjach młodzieżowych (w Sanoku o nazwie „Zjadacze chleba”). Był jednym najaktywniejszych we Lwowie członków Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Brał udział w obronie polskości uniwersytetu przed Ukraińcami. W 1905 r. został działaczem Ligi Narodowej i Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego. Rozpowszechniał broszury i polską prasę („Polak”, „Przegląd Wszechpolski”) na teren zaboru rosyjskiego. W latach 1908-1914 był inicjatorem i przywódcą grupy secesjonistycznej z Ligi Narodowej, skupionej wokół dwutygodnika „Rzeczpospolita”.

Zmobilizowany podczas I wojny światowej, w październiku 1914 r. został ciężko ranny. W listopadzie 1918 r. wszedł w skład Polskiego Komitetu Narodowego we Lwowie i stanął na czele Tymczasowego Komitetu Rządzącego. W roku następnym, już jako profesor i szef Katedry Prawa Politycznego Uniwersytetu Jana Kazimierza oraz dziekan Wydziału Prawa na KUL, uczestniczył w rozmowach konferencji pokojowej w Paryżu, przedstawiając stanowisko o przynależności Galicji Wschodniej do Polski.

W latach 1919–1922 sprawował mandat posła na Sejm Ustawodawczy, a później do 1927 roku również posła I kadencji. Był członkiem zarządu i klubu sejmowego Narodowego Zjednoczenia Ludowego powstałego w 1917 r. z inicjatywy lwowskiej grupy LN. W okresie wojny polsko-bolszewickiej wszedł z ramienia klubu w skład Rady Obrony Państwa. Od czerwca 1920 r. jako przewodniczący Komisji Konstytucyjnej i główny referent odgrywał dużą rolę w opracowaniu konstytucji uchwalonej 17 marca 1921 r. (z czasem stał się jej krytykiem, postulując wzmocnienie władzy rządu i senatu).

W czerwcu 1921 r. wraz z grupą posłów wystąpił z NZL i założył Narodowo-Chrześcijańskie Stronnictwo Ludowe. Gdy rok później weszło ono w skład Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej stanął na czele nowego klubu parlamentarnego.

W 1927 r. wycofał się z życia politycznego. Osiadł we własnym majątku Huta Szklana koło Brodów na Podolu i powrócił do pracy naukowej na Uniwersytecie Jana Kazimierza. W 1934 r. z powodów politycznych został pozbawiony katedry na Wydziale Prawa.

W 1940 r. sowieci deportowali go z rodziną do Kazachstanu, skąd mógł wyjechać na mocy układu Sikorski-Majski w sierpniu 1942 r. do Londynu. Tam też zmarł i spoczął na cmentarzu Hampstead Cemetery Fortune Green (NW6).