18 stycznia – 70 lat temu został zamordowany Stefan Bronarski (1916-1951)

18 stycznia 2021

Żołnierz Tajnej Armii Polskiej, Narodowych Sił Zbrojnych, Armii Krajowej oraz Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Komendant Okręgu NZW – Mazowsze Zachodnie.

Urodził się w Płocku 17 sierpnia 1916 r. i tam ukończył Gimnazjum im. Władysława Jagiełły, aktywnie działając w miejscowym ognisku „Sokoła”. W latach 1937-1938 służył w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Pułtusku, a następnie podjął studia w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, które przerwała wojna.

W kampanii wrześniowej brał udział w obronie stolicy. Wzięty do niewoli niemieckiej przebywał krótko w obozie jenieckim w Aupitz koło Berlina. Powróciwszy w listopadzie do Warszawy wstąpił do Tajnej Armii Polskiej organizowanej w środowisku studentów Szkoły Głównej Handlowej. Od czerwca 1940 r. był członkiem Narodowej Organizacji Wojskowej i posługiwał się pseudonimem „Liść”. Terenem jego działania stało się odtąd północno-zachodnie Mazowsze. W 1942 r. wspólnie z bratem Stanisławem uczestniczył w podpaleniu Płockiej Stoczni Rzecznej produkującej elementy do niemieckich łodzi podwodnych. W 1942 r. został żołnierzem Narodowych Sił Zbrojnych w oddziale por. Włodzimierza Pomirskiego „Atoma”. W Płocku a następnie w Pułtusku zajmował się organizacją szkoleń. Wiosną 1944 r., po scaleniu NSZ z AK, został szefem Kedywu w sztabie Inspektoratu Płocko-Sierpeckiego AK. Przeprowadził koncentrację oddziałów w ramach akcji „Burza”, lecz rozkaz wymarszu został wstrzymany.

Po zajęciu ziem polskich przez Armię Czerwoną pozostał w konspiracji. W styczniu 1945 r. objął funkcję zastępcy komendanta Podokręgu Północnego Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, a w 1946 r. komendanta nowoutworzonego Okręgu XXIII NZW – Mazowsze Zachodnie i zarazem dowódcy (podporządkowanej NZW) 11 Grupy Operacyjnej NSZ. Nie ujawnił się podczas akcji amnestyjnych z sierpnia 1945 r. i marca 1947 r., pozostawiając swoim podkomendnym swobodę wyboru. Zajmował się gromadzeniem broni i ukrywaniem żołnierzy ściganych przez bezpiekę. Powołał tzw. „patrole do walki z bezprawiem”, które przeprowadziły kilkadziesiąt akcji bojowych oraz ekspropriacyjnych, likwidując kilkunastu funkcjonariuszy i współpracowników bezpieki.

Został aresztowany przez UB w Warszawie 26 września 1948 r. wraz z członkami sztabu 11 Grupy Operacyjnej NSZ. Oskarżony o udział w „nielegalnych organizacjach AK i NSZ”, współpracę z Niemcami oraz walkę z „patriotycznie nastawionymi partyzantami Gwardii Ludowej i Armii Ludowej”, przez blisko dwa lata przechodził bardzo brutalne śledztwo, w trakcie którego trzykrotnie próbował popełnić samobójstwo. 3 lipca 1950 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie pod przewodnictwem Mieczysława Widaja skazał go na 5-krotną karę śmierci, która została wykonana w więzieniu mokotowskim na Rakowieckiej.

Miejsce pochówku Stefana Bronarskiego nie jest znane. Jego symboliczny grób znajduje się w kwaterze „na Łączce” Cmentarza Wojskowego na Powązkach.

Autor: Redakcja IDMN