21 października – 117 lat temu urodził się prof. Czesław Strzeszewski

21 października 2020

Ekonomista, historyk myśli gospodarczej, socjolog, filozof i etyk. Działacz katolicki, profesor KUL, współtwórca lubelskiej szkoły katolickiej nauki społecznej.

Urodził się w Warszawie, był synem właściciela majątku Jarocin w powiecie płońskim. W 1922 ukończył gimnazjum Mickiewicza i podjął studia rolnicze w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW) w Zakładzie Polityki Ekonomicznej pod kierunkiem prof. Władysława Grabskiego, którego został asystentem. Pełnił funkcję prezesa warszawskiego koła Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie”.

Po obronie doktoratu (1931), rekomendowany przez Grabskiego, związał się z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim, gdzie w 1934 r. objął Katedry Polityki Ekonomicznej oraz Historii Gospodarczej. W 1937 r. dołączył do Rady Społecznej utworzonej przez prymasa A. Hlonda, w której blisko współpracował z ks. Stefanem Wyszyńskim (po wojnie powierzył mu wykłady na KUL). W latach 1936-1939 należał do zarządu Związku Polskiej Inteligencji Katolickiej.

Po wybuchu II wojny światowej zgłosił się do wojska, lecz nie otrzymał przydziału. W Lublinie, a następnie w Krakowie, zaangażował się w działalność podziemną wykładając ekonomię polityczną na tajnych kompletach.

W latach 1945-1949 prowadził na KUL założone przez siebie na bazie aksjologii chrześcijańskiej Studium Zagadnień Społecznych i Gospodarczych Wsi. Profesorem zwyczajnym został w 1946 r. W roku akademickim 1949/1950 pełnił funkcję prorektora uczelni. W 1952 r., wraz z grupą profesorów, został z niej usunięty i pozbawiony prawa wykładania. Przeniósł się do Radości pod Warszawą i nauczał w seminariach duchownych na warszawskich Bielanach oraz w Ołtarzewie.

Do pracy akademickiej powrócił w 1956 r. Wykładał na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej KUL i był jego wieloletnim dziekanem. W latach 60. napisał podręcznik do nauki społecznej, który wobec sprzeciwu władz komunistycznych został wydrukowany w Paryżu.

Dzięki zaufaniu, jakim darzył go prymas Polski Stefan Wyszyński, w 1968 r. – jako pierwsza świecka osoba – został przewodniczącym organizacji Iustita et Pax. Należał do licznych gremiów naukowych (Tow. Ekonomistów i Statystyków, Polskiego Tow. Historycznego, Polskiego Tow. Socjologicznego, Tow. Naukowego KUL), redakcji, oraz rad tworzonych przez Episkopat Polski. Po przejściu na emeryturę (1974) nadal wykładał i działał społecznie. Za upowszechnianie katolickiej nauki społecznej otrzymał komandorię papieskiego Orderu św. Grzegorza (1975). W 1976 r. z grupą współpracowników stworzył lubelski Klub Inteligencji Katolickiej i został jej przewodniczącym.

Wypromował setki magistrów oraz 40 doktorów tworząc lubelską szkołę katolicyzmu społecznego. Opierając się na personalizmie, akcentował nadprzyrodzoną godność osoby ludzkiej, która dzięki wspólnocie może osiągnąć pełnię swego rozwoju. Istotny wpływ na jego teorię miały kontakty z ks. prof. Antonim Szymańskim, socjologiem i rektorem KUL, a także inspiracje filozofią św. Tomasza z Akwinu i Jaqcuesa Maritaina. W korespondencji oraz w publicznych wypowiedziach na pierwszoplanową rolę Strzeszewskiego w upowszechnianiu „Ewangelii społecznej” zwracał uwagę zarówno Prymas Tysiąclecia jak i Jan Paweł II.

Zmarł w Lublinie 4 czerwca 1999 r. Spoczywa na cmentarzu przy ul. Lipowej.

Autor: Redakcja IDMN