21 sierpnia – 136 lat temu urodził się Adolf Bniński

21 sierpnia 2020

Adolf Bniński (1884-1942), hrabia, ziemianin, organizator kółek rolniczych w Wielkopolsce, działacz monarchistyczny i konserwatywny, wojewoda poznański, senator, Główny Delegat Rządu RP na ziemie wcielone do III Rzeszy.

Syn hr. Karola, właściciela Buszewa koło Szamotuł. Uczęszczał do gimnazjum w Inowrocławiu, następnie studiował rolnictwo na Uniwersytecie Jagiellońskim, w Monachium i w Halle. Po 1909 r. jako administrator (po 1914 r. właściciel) czterech majątków rodzinnych w pow. średzkim był organizatorem wielu kółek rolniczych.

Od grudnia 1918 r. był komisarzem Rządu RP w Łodzi i okolicznych powiatach, od stycznia 1919 starostą powiatowym w Środzie, w latach 1920-22 prezesem Wielkopolskiej Izby Rolniczej, a wreszcie w latach 1923-28 wojewodą poznańskim (zlikwidował odrębności Dzielnicy Pruskiej organizując administrację terenową w oparciu o polskie ustawodawstwo).

Sympatyzował z endecją reprezentując poglądy konserwatywno-monarchistyczne. W maju 1926 r. był kandydatem Związku Ludowo-Narodowego na prezydenta RP. Po 1929 r. kierował Towarzystwem Czytelni Ludowych, Naczelnym Instytutem Akcji Katolickiej z siedzibą w Poznaniu, oraz Radą Naczelną Organizacji Ziemiańskich (od 1936). Powołany przez Prezydenta Rzeczypospolitej sprawował w latach 1935–1938 mandat senatora IV kadencji. 12 grudnia 1937 r. stanął na czele (przekształconego ze Stronnictwa Prawicy Narodowej) Stronnictwa Zachowawczego, które reprezentowało interesy ziemiaństwa i występowało przeciwko rządom sanacji.

Wywłaszczony z majątku na początku okupacji niemieckiej zamieszkał z rodziną w Poznaniu, gdzie włączył się do działalności konspiracyjnej. W lipcu 1940 r. został wybrany Delegatem Rządu RP na Ziemie Zachodnie wcielone do Rzeszy. Współtworzył Okręgową Delegaturę Rządu RP na obszar Pomorza. W lipcu 1941 r. aresztowany powodu odmowy podpisania manifestu wzywającego Polaków do walki z ZSRR u boku Niemiec został osadzony w Forcie VII w Poznaniu i poddany torturom. W styczniu 1942 r. władze Polskiego Państwa Podziemnego bezskutecznie apelowały do rządu brytyjskiego o interwencję w sprawie jego uwolnienia. 8 lipca 1942 r. na podstawie wyroku doraźnego sądu gestapo został rozstrzelany w grupie oficerów ZWZ-AK w podpoznańskich Wypalankach. W 1995 r. otrzymał pośmiertnie Order Orła Białego

Autor: Redakcja IDMN