22 sierpnia – 79 lat temu powstał Teatr Rapsodyczny

Teatr Rapsodyczny powstał pod auspicjami konspiracyjnej Federacji Organizacji Narodowo-Katolickich „Unia” zrzeszających odłamy ruchu chrześcijańsko-demokratycznego i przedwojenne organizacje katolickie. Jego założycielem, twórcą teoretycznych i ideowych podstaw oraz dyrektorem był dr Mieczysław Kotlarczyk (1908-1978), filolog, reżyser i aktor, przed wojną kierujący Teatrem Powszechnym w Wadowicach.

W sierpniu 1941 r. w kamienicy Laszczków przy ulicy Komorowskiego 7 w Krakowie odbyło się pierwsze tajne zebranie zespołu, do którego przystąpiły polonistki Halina Królikiewicz (Kwiatkowska) i Danuta Michałowska, Krystyna Dębowska (Ostaszewska) – wówczas studentka Wyższej Szkoły Handlowej, a także Karol Wojtyła, przyjaciel Kotlarczyka z czasów wadowickich.Pierwsze przedstawienie – ́ – ℎ Słowackiego zostało wystawione 1 listopada 1941 roku. Do marca 1943 r. odbyło się sześć kolejnych premier ( , , ́ , , , ). Przedstawienia odbywały się w prywatnych mieszkaniach dla zaufanej publiczności. W skrajnie ciężkich warunkach wojennych teatr miał wymiar patriotyczny, odwoływał się do polskiej twórczości literackiej najwyższej próby, przywracał scenie słowo polskie ujęte w formy doskonałej poezji. Był formą oporu myśli i ducha wobec okupanta.

Scena kierowana przez Kotlarczyka wznowiła działalność 22 kwietnia 1945 r. Z powodu chrześcijańskiego charakteru i politycznej proweniencji artystów była niszczona i cenzurowana. Jego twórca przez 17 lat podlegał inwigilacji przez agentów SB. W „Trybunie Ludu” krakowską scenę atakował wściekle Jan Alfred Szczepański. W 1949 r. teatr upaństwowiono, a w lutym 1953 r., pomimo kompromisów (inscenizacja Majakowskiego, powołanie POP i zakładowej TPPR) doprowadzono do jego likwidacji.Kotlarczyk reaktywował Teatr Rapsodyczny po odwilży, w 1957 roku. Dekadę później nastąpiło jego definitywne zamknięcie. Bezpośrednim powodem decyzji władz stała się Msza święta, którą w intencji teatru, z okazji 25-lecia istnienia sceny, odprawił arcybiskup Karol Wojtyła.