23 października – 148 lat temu urodził się Antoni Chołoniewski-Myszka

Dziennikarz, publicysta, działacz narodowy, obrońca polskości na kresach zachodnich.

Urodził się w Kawsku nad Stryjem w rodzinie ziemiańskiej, był synem uczestnika powstania węgierskiego 1848 r. Po utracie rodziców zarabiał pisaniem korespondencji z Podkarpacia do gazet lwowskich. W 1891 r. podjął pracę w radakcji „Przeglądu Lwowskiego”, a 3 lata później w „Dzienniku Polskim”. Napisał książkę „Nieśmiertelni” (1898), w której przedstawił środowisko dziennikarskie i literackie. W 1902 r. wyszła jego popularna biografia Tadeusza Kościuszki.

Od 1903 r. mieszkał w Krakowie kierując redakcją filii warszawskiego dwutygodnika „Świat”. Po zwiedzeniu Śląska, Wielkopolski i Pomorza podjął żarliwą obronę polskości na kresach zachodnich, którą kontynuował jako redaktor „Głosu Narodu” (1914-1916). Najgłośniejszym jego dziełem stała się opublikowana w 1917 r. synteza polskiej historii „Duch dziejów Polski”, uznana za świetny materiał do propagowania sprawy polskiej, czterokrotnie wznawiana i tłumaczona na niemiecki, francuski, angielski i bułgarski.

W opozycji do krakowskich „stańczyków” ukazał w niej tradycje Rzeczypospolitej szlacheckiej jako źródło ideałów republikańskich, wolności i tolerancji promieniujące na inne narody Europy Wschodniej. Federacyjną Polskę o ustroju parlamentarnym uważał za prekursora systemu międzynarodowego, który powinien zapanować w Europie po zakończeniu I wojny światowej.

Był pisarzem o orientacji narodowej. Tak jak narodowi demokraci uważał Niemcy i germanizm za główne zagrożenie polskiej niepodległości. Poparł także endecką kampanię gospodarczego bojkotu Żydów, czyniąc jednak rozróżnienie między Litwakami stanowiącymi narzędzie polityki rosyjskiej, Żydami aszkenazyjskimi będącymi często forpocztą cywilizacji niemieckiej, a zasiedziałymi Żydami polskimi, z którymi można jakoś ułożyć relacje.

Po odzyskaniu niepodległości zamieszkał w 1919 r. w Sopocie, a potem w Gdańsku, pracując nad odbudową polskości kresów zachodnich. Szykany władz Wolnego Miasta zmusiły go przeprowadzki do Bydgoszczy, gdzie kontynuował tę misję na łamach założonego przez siebie pisma „Zmartwychwstanie” (1922), chadeckiego „Dziennika Bydgoskiego”, „Dziennika Poznańskiego” oraz dwumiesięcznik „Biblioteka Pomorska”. W 1921 r. należał (obok Włodzimierza Tetmajera i innych krakowskich artystów) do założycieli Polskiego Instytutu Narodowego w Wąbrzeźnie.

Zmarł 13 maja 1924 r. w Bydgoszczy. Spoczął na cmentarzu Nowofarnym.