24 grudnia – 77 lat temu zmarł Stanisław Karpiński (1870-1943)
24 grudnia 2020Ekonomista, bankowiec, minister skarbu, pierwszy prezes Banku Polskiego S.A.
Urodził się 23 października 1870 r. w Raduczu koło Skierniewic. Ojciec jego Feliks przez wiele lat zarządzał dobrami hrabiego Władysława Krasińskiego a następnie sam został właścicielem ziemskim. Ukończył Szkołę Handlową w Warszawie i studia ekonomiczne na Uniwersytecie w Lipsku. W młodości związał się z Ligą Narodową i endecją. Publikował w narodowo-demokratycznym „Głosie”.
Karierę zawodową rozpoczął w 1893 r. w Banku Handlowym w Warszawie. Od 1896 r. pracował w jego petersburskiej filii. Od 1910 r. uczestniczył w organizacji Banku Towarzystw Spółdzielczych, którego później został dyrektorem. W czasie I wojny światowej był skarbnikiem Centralnego Komitetu Obywatelskiego, a od lipca 1916 r. członkiem zarządu Warszawy odpowiedzialnym za kwestie finansowe.
Gdy wybuchła niepodległość, pełnił funkcję dyrektora generalnego Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej. Od kwietnia 1919 r. przez cztery miesiące sprawował urząd Ministra Skarbu w rządzie Ignacego Paderewskiego, pracując m.in. nad projekt utworzenia polskiego banku emisyjnego oraz ujednolicenia systemu pieniężnego. W lutym 1920 r. stanął na czele Związku Banków w Polsce (ZBwP) i wydał walkę tendencji powstawania nowych, słabych „banczków”. W latach 1922-1924 z z inicjatywy ZBwP został senatorem, wybranym z listy Związku Ludowo-Narodowego.
Zrezygnował z mandatu po powstaniu Banku Polskiego S.A., którego w dniu 29 marca 1924 został pierwszym prezesem. Blisko współpracował z premierem Władysławem Grabskim, ale zdecydowanie bronił niezależności banku zarówno od obcych spółek kapitałowych, jak i od rządu. Jego zasługą było m.in. nazwanie nowej polskiej waluty „złoty”, nie zaś „lech”. W listopadzie 1925 r. odmówił Grabskiemu kontynuowania interwencji giełdowej mającej na celu stabilizację złotego, co doprowadziło do konfliktu i dymisji premiera.
W 1929 r., po wygaśnięciu pięcioletniej kadencji, usunął się z aktywnego życia społecznego. Działał społecznie, wiele pisał na temat bankowości, opublikował także „Pamiętnik dziesięciolecia 1915-1924” (1931). Zmarł w Warszawie.