26 maja – 169 lat temu urodził się abp Władysław Zaleski (1852-1925)

Duchowny rzymskokatolicki, delegat apostolski na Indie, łaciński patriarcha Antiochii. Podróżnik i przyrodnik.

Urodził się w rodzinie ziemiańskiej na Żmudzi w Wielonie. Był synem prezydenta sądów kowieńskich. W Kownie ukończył szkołę średnią. Wiele w młodości podróżował. W 1880 r. wstąpił do Warszawskiego Seminarium Duchownego, skąd w 1881 r. został wysłany do rzymskiej Academii dei Nobili Ecclesiastici, kształcącej szlachecką młodzież na papieskich dyplomatów. Jednocześnie podjął studia teologii w Collegium Romanum, które zakończył doktoratem.

Po przyjęciu święceń w 1885 r. wysłano go z misją dyplomatyczną do Hiszpanii, a rok później, towarzysząc delegatowi apostolskiemu, trafił po raz pierwszy do Indii Wschodnich. W 1887 r. papież Leon XIII mianował go swym prałatem i przedstawicielem na obchody jubileuszu 50-lecia panowania królowej Wiktorii. Przez pewien czas pracował w Kongregacji Rozkrzewiania Wiary jako konsultor do spraw wschodnich i w tym charakterze w 1890 r. ponownie wyjechał do Indii. W marcu 1892 r. na wniosek nowego prefekta Kongregacji, kardynała Mieczysława Ledóchowskiego, został tam mianowany delegatem apostolskim i wyniesiony do godności arcybiskupa tytularnego w Tebach.

Z inicjatywy abpa Zaleskiego na rozległym obszarze, rozciągającym się od Afganistanu i Himalajów po Cejlon, powstało osiem metropolii i dwadzieścia siedem biskupstw, a w Kandy na Cejlonie, gdzie oficjalnie rezydował, rozpoczęło działalność Centralne Seminarium Duchowne dla Indii. Papieski delegat angażował się w sprawy socjalne i edukacyjne. Pracę misyjną wykonywał w nieustannej niemal podróży, przebywając łącznie ponad 175 tysięcy mil. Gościł także w Chinach, Japonii, Indochinach, na Jawie i na Filipinach. U schyłku XIX stulecia był w tym regionie najwybitniejszych polskim podróżnikiem. Był też autorem licznych i wydawanych w wielu językach dzieł podróżniczo-etnograficznych, opracowań historycznych, książek przygodowych dla młodzieży, a także pamiętników. Zamieszczał stałe korespondencje w ilustrowanym miesięczniku „Missye Katolickie”. Oprócz ośmiu języków europejskich biegle opanował tamilski i syngaleski. Całe życie utrzymywał kontakty z rodzinnym krajem, podkreślając przywiązanie do Polski.

Zajmował się naukowo botaniką, gromadząc wielki zbiór rycin roślin tropikalnych, które zwoził niemal ze wszystkich podróży. Wyjątkową kolekcję 168 tek „Flore Tropicale”, mieszczących w sumie ok. 35 000 rycin, zapisał swemu siostrzeńcowi Michałowi Stanisławowi hr. Kossakowskie¬mu, który ofiarował ją do Zakładu Systematyki Roślin Uniwersytetu Warszawskiego. Szczęśliwie przetrwała wojnę i – przekazana do uniwersyteckiego Ogrodu Botanicznego – od 2012 r. jest poddawana digitalizacji.

Swoją misję abp Zaleski zakończył w 1916 r., po niemal trzydziestoletnim pobycie w Azji. W grudniu t. r. Benedykt XV mianował go patriarchą Antiochii. Przebywał w Rzymie do końca życia, gdzie zmarł 5 października 1925 r.

Określany mianem „Apostoła Indii”, został uhonorowany w 1937 r. nadaniem nazwy Zaleskitown jednej z dzielnic Colombo, stolicy Cejlonu (Sri Lanki). W 1956 r. spełniono ostatnie życzenie patriarchy, który spoczął w Kandy, gdzie kiedyś rezydował.