28 czerwca -115 lat temu urodził się prof. Bolesław Sobociński (1906-1980)

28 czerwca 2021

Filozof i logik. Działacz ONR i NSZ.

Urodził się w Petersburgu gdzie uczęszczał do gimnazjum katolickiego przy kościele św. Katarzyny. W 1922 przybył do Warszawy. Po zdaniu matury jako ekstern w latach 1926-1930 studiował filozofię na Uniwersytecie Warszawskim. W filozofii rozwijał idee swego nauczyciela Stanisława Leśniewskiego, z którym, w latach 30 XX w. blisko współpracował.

W 1937 obronił doktorat napisany pod kierunkiem prof. Jana Łukasiewicza. W 1939 r. otrzymał habilitację i został docentem UW.

Był związany ze szkołą lwowsko-warszawską i wraz z przedstawicielami katolickiej filozofii analitycznej: o. Józefem Marią Bocheńskim, Janem Drewnowskim oraz ks. Janem Salamuchą współtworzył tzw. Koło Krakowskie. Koncentrował się na teorii dedukcji (rachunku zdań) i aksjomatyce. Od 1932 r. był sekretarzem redakcji „Przegląd Filozoficzny“, a tuż przed wojną „Organonu“ i „Collectanea Logica“.

Równolegle do działalności naukowej był aktywny w strukturach narodowych. Być może pod wpływem Jana Mosdorfa, z którym spotykał się na seminariach filozoficznych został członkiem Obozu Narodowo-Radykalnego. Z czasem został wprowadzony do – koordynującej działania ONR-ABC – Organizacji Polskiej, w której doszedł do najwyższego poziomu wtajemniczenia.

We wrześniu 1939 r. dotarł do Wilna, a następnie w okolice Połągi na Żmudzi do majątku swych krewnych. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej, latem 1941 r. powrócił do Warszawy, włączając się w działania narodowej konspiracji. Pod pseudonimem „Bum”, był członkiem kierowniczych gremiów Grupy „Szańca” i Związku Jaszczurczego, a od 1942 r. Narodowych Sił Zbrojnych. Na początku 1944 r. wchodził w skład Organizacji Polskiej (ścisłego kierownictwa NSZ). W tajnym nauczaniu uniwersyteckim prowadził wykłady z logiki dla matematyków. Po wybuchu powstania warszawskiego przez Durchgangslager w Pruszkowie dotarł do Krakowa.

Wiosną 1945 r. stanął na czele Komitetu Pomocniczego (jego członkami byli Antoni Goerne, dr Kazimierz Gluziński i gen. Zygmunt Broniewski), który przejął w kraju funkcję najwyższej władzy politycznej NSZ. Jako jedyny nie przybył na spotkanie i przezornie uniknął zatrzymania w zorganizowanej przez NKWD w Pruszkowie zasadzce na reprezentantów Polskiego Państwa Podziemnego (wywiezionych następnie do Moskwy i sądzonych w „procesie 16”). W tym samym roku otrzymał propozycję profesury na Uniwersytetach w Łodzi i Lublinie, lecz tropiony przez bezpiekę od października musiał się ukrywać, a wiosną 1946 r. przedostał się wraz z żoną na Zachód szlakiem przerzutowym wywiadu NSZ.

W latach 1946-1949 był pracownikiem naukowym Polskiego Instytutu Naukowego w Brukseli, a następnie, dzięki poparciu o. Inocentego Marii Bocheńskiego wyjechał do USA i podjął pracę w St. Paul (Minnesota), do 1949 r. na katolickim College of St. Thomas, a następnie w Institute of Applied Logic. Od 1956 r. wykładał filozofię na katolickim Uniwersytecie Notre Dame w South Bend (Indiana). Był członkiem wielu amerykańskich towarzystw logicznych i filozoficznych, jak i polskich instytucji naukowych na emigracji. Redagował „ The Journal of Computing Systems” (1953-1954), a w latach 1959-1978 wydawał założony przez siebie „Notre Dame Journal of Format Logic”.

Zmarł w South Bend 2 listopada 1980 r.

Autor: Redakcja IDMN