29 sierpnia – 133 lata temu urodził się Stanisław Cywiński

Stanisław Cywiński (1887-1941), działacz narodowy i katolicki, dziennikarz, historyk literatury i wykładowca akademicki.

Urodził się w Mohylewie nad Dnieprem. W 1906 r. ukończył miejscowe gimnazjum klasyczne, a w 1910 r. Wydział Filozoficzny UJ. W okresie studiów został członkiem „Eleusis” – organizacji propagującą m.in. wychowanie katolickie oraz alkoholową i tytoniową wstrzemięźliwość.

Przed wybuchem I wojny światowej był nauczycielem języka polskiego. Niemal całe życie był związany z Wilnem (jedynie w latach 1919-1921 mieszkał w Warszawie). Na Uniwersytecie Stefana Batorego obronił doktorat o poezji Norwida (1924) i habilitację poświęconą „Samuelowi Zborowskiemu” Słowackiego (1928), a dwa lata później doszedł do stanowiska profesora filozofii.

Rozwijał jednocześnie działalność dziennikarską. Redagował endecki „Dziennik Wileński” i konserwatywne „Słowo”. Jako publicysta był skonfliktowany z Julianem Tuwimem, któremu imputował nienawiść do Mickiewicza. W styczniu 1938 r., gdy recenzując książkę Melchiora Wańkowicza o COP nazwał kabotynem (wprost nie wskazując osoby) Józefa Piłsudskiego, obrońcy honoru Naczelnika w oficerskich mundurach zdemolowali siedzibę redakcji „Dziennika Wileńskiego”, brutalnie pobili autora i redaktora naczelnego, a następnie postawili ich przed sądem pod zarzutem znieważenia narodu polskiego i doprowadzili do skazania na 3 lata więzienia. Cywiński przesiedział w nim niespełna pół roku, lecz konsekwencją sprawy była uchwalona przez Sejm 7 kwietnia 1938 roku „Ustawa o ochronie imienia Józefa Piłsudskiego” z sankcją do 5 lat więzienia grożącą każdemu, kto ośmieli się uwłaczać „Wskrzesicielowi Niepodległości Ojczyzny i Wychowawcy Narodu”.

Jesienią 1939 r. po wejściu sowietów do Wilna Cywiński został aresztowany przez NKWD (wraz z 350 przedstawicielami polskich elit) i wywieziony do łagru w zespole Wiatłag – w rejonie Kirowa (Wiatki), gdzie zmarł 30 marca 1941 r.