29 stycznia – 96 lat temu zmarł ks. Józef Pruszkowski ps. P.J.K. Podlasiak (1837-1925)

Kapłan katolicki, historyk Kościoła, profesor Seminarium Duchownego w Lublinie i Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności.

Urodził się 1 lutego 1837 r. Był synem urzędnika miejskiego w Białej Podlaskiej, gdzie w 1854 r. uczęszczał do gimnazjum. Studiował następnie w Seminarium Duchownym w Janowie Podlaskim i w Akademii Duchownej w Warszawie, którą ukończył ze stopniem kandydata teologii i po przyjęciu święceń kapłańskich (1860) powrócił jako wykładowca biblistyki do Janowa.

Za udział w powstaniu styczniowym razem z biskupem Henrykiem Platerem trafił do więzienia w Białej i Warszawie (1863-1864) i aż do 1905 pozostawał pod ścisłym nadzorem carskiej policji. Od 1868 r. nosił godność dziekana dekanatu podlaskiego. W 1881 r. jako „niepożądany wśród ludności prawosławnej” został zmuszony przez władze do opuszczenia Podlasia. Był następnie kapelanem w zakładzie dla nieuleczalnie chorych w Warszawie, proboszczem w Bobrownikach nad Wieprzem (od 1881), Wąwolnicy (od 1891) i Garbowie (od 1901).

Od 1905 r. zamieszkał w Lublinie, gdzie został kanonikiem-kustoszem kapituły, administrował parafią Nawrócenia Św. Pawła (bernardynów), kierował Zakładem Prawa Kanonicznego w Seminarium Duchownym, a w latach 1922-1923, jako profesor honorowy, był najstarszym wykładowcą Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Polska Akademia Umiejętności, doceniając wartość jego dorobku, przyjęła go w 1920 r. do grona swoich członków.

Zajmował się historią nowożytną Kościoła w Polsce oraz biblistyką. Opracował wiele monografii podlaskich miejscowości (Janów Biskupi, Leśna, Kodeń i in.). Zajmował się polityką Rosji wobec Kościoła. W dwutomowej pracy „Martyrologjum czyli męczeństwo Unii świętej na Podlasiu” (napisanej w 1883 r.; wydanej w Krakowie w 1905 r.) na podstawie zebranych relacji i własnych doświadczeń przedstawił prześladowania grekokatolików po powstaniu styczniowym.

Zmarł w Lublinie. Spoczął na cmentarzu przy ul. Lipowej.