3 kwietnia – 94 lata temu powstał Ruch Młodych Obozu Wielkiej Polski (1927)

Zamach majowy skłonił przywódców obozu narodowego do sięgnięcia w walce z sanacją po pozaparlamentarne metody działania. 4 grudnia 1926 r. Roman Dmowski utworzył Obóz Wielkiej Polski (OWP), ponadpartyjną organizację mająca na celu konsolidację prawicy. W deklaracji ideowej podkreślano przywiązanie do tradycji i więź z Kościołem katolickim. Głoszono hasła walki z bezprawiem, anarchią i komunizmem i postulowano stworzenie silnego państwa narodowego.

Cztery miesiące po zjeździe poznańskim odbył się we Lwowie zjazd założycielski Ruchu Młodych OWP. „Rycerska gwardia obozu katolicko narodowego” stała się od początku najbardziej wyrazistą, dynamiczną i zdecydowanie dominującą częścią ruchu. Pokolenie urodzone ok. 1900 r., dojrzewające politycznie w niepodległej Polsce, oceniało krytycznie skuteczność działań sejmowej reprezentacji (ZLN) i odrzucając kompromisy domagało się czynów.

Jako naczelna władza Ruchu Młodych powołany został Wydział Wykonawczy Młodych na czele ze Zdzisławem Stahlem i Tadeuszem Bieleckim. We władzach zasiedli m.in. Zbigniew Stypułkowski, Jan Rembieliński i Jan Mosdorf. Powstały jednostki organizacyjne nazwane „dzielnicami”. I tak, szefem najsilniejszej Dzielnicy Zachodniej (województwa poznańskie i pomorskie) był Edward Borkowski (zastąpiony wkrótce przez Jana Zdzitowieckiego), Dzielnicy Warszawskiej – Jan Jodzewicz, Dzielnicy Lwowskiej – Tadeusz Bertoni (następnie Klaudiusz Hrabyk), Dzielnicy Lubelsko-Wołyńskiej – Ludwik Christians. W Krakowie i Wilnie struktury Ruchu Młodych OWP pokrywały się ze strukturami organizacyjnymi Młodzieży Wszechpolskiej.

W programowym wystąpieniu przewodniczący Zdzisław Stahl zaznaczył, że Ruch Młodych pozostaje integralną częścią OWP i jako naczelne cele formacji wskazywał walkę ze zmaterializowaniem współczesnego świata, krzewienie patriotyzmu i religii katolickiej, a także organizowanie świadomego swego położenia narodu, jako jedynej gwarancji silnej Polski w podminowanej anarchią i komunizmem Europie.

Po klęsce endecji w wyborach 1928 r. przedstawiciele „młodych” OWP wchodzili w skład wojewódzkich i powiatowych zarządów Stronnictwa Narodowego. Zbigniew Stypułkowski zasiadał w Zarządzie Głównym SN. W listopadowych wyborach 1930 r. wzmocnili listy narodowe swoimi kandydatami, z których 9 zdobyło mandaty, tworząc grupę poselską OWP.

Ruch Młodych OWP doczekał się pierwszych represji niedługo po powstaniu. Już 11 października 1927 r. wojewoda rozwiązał struktury w Małopolsce Wschodniej (powodem był kolportaż ulotki dotyczącej zabójstwa gen. Zagórskiego). W 1932 r. wraz z nasileniem przez RM OWP akcji antyrządowych i antyżydowskich, władze sanacyjne przeprowadziły liczne rewizje i areszty wśród „młodych”. Ze względu na możliwość rozruchów obawiano się zakazać działalności organizacji w całym kraju jednocześnie i czyniono to sukcesywnie. Jesienią t.r. zostały kolejno rozwiązane wojewódzkie struktury Dzielnicy Zachodniej, a później organizacja krakowska. Ostatecznie 28 marca 1933 r. nastąpiła likwidacja organizacji w całej Polsce. W tej sytuacji Komitet Polityczny Stronnictwa Narodowego powziął uchwałę, włączającą wszystkie placówki rozwiązanego OWP do Sekcji Młodych SN.