30 września – 171 lat temu urodził się prof. Michał Bobrzyński

30 września 2020

Współtwórca krakowskiej szkoły historycznej i polityk, przywódca nowej generacji krakowskich konserwatystów (stańczyków).

Był synem krakowskiego lekarza. W 1867 ukończył Gimnazjum św. Anny. Studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego uwieńczył w 1872 r. tytułem doktora. Rok później uzyskał habilitację. Od 1877 r., po powrocie z Niemiec, gdzie zgłębiał historię prawa niemieckiego, został profesorem historii prawa na UJ. Od 1878 był członkiem Akademii Umiejętności i dyrektorem Archiwum Krajowego Aktów Grodzkich i Ziemskich w Krakowie.

Jego konserwatywne poglądy kształtowali uniwersyteccy mistrzowie (m.in. prof. Józef Szujski, Julian Dunajewski i Antoni Helcel) tworzący środowisko „stańczyków”.

Obok zajęć naukowych był aktywny na polu działalności publicznej i polityki. Był radnym miasta (1882-1887) i wieloletnim posłem na galicyjski Sejm Krajowy (1885-1914) i do austriackiej Rady Państwa (1885-1890, 1903-1908). W latach 1891-1902, jako wiceprezydent Rady Szkolnej Krajowej położył duże zasługi dla rozwoju galicyjskiej oświaty.

W latach 1908-1913 pełnił urząd Namiestnika Galicji. Budząc sprzeciw hierarchów Kościoła i endecji usiłował (bezskutecznie) doprowadzić do ugody z Ukraińcami poprzez przyznanie im 27% mandatów do Sejmu Krajowego.

Był autorem wielu prac, z zakresu historii i prawa polskiego i współtwórcą krakowskiej szkoły historycznej. Najważniejszym dziełem stały się napisane w latach 1877-1878 „Dzieje Polski w zarysie”, w których katastrofę rozbiorów kładł na karb polskiej anarchii. Był zdecydowanym przeciwnikiem powstań narodowych. Opowiadał się za koncepcją pracy organicznej która miała stopniowo doprowadzić do odrodzenia państwa. Przyświecał mu ideał Rzeczypospolitej wielu narodów, do którego monarchia habsburska wydawała mu się najbliższa. Polemizował z Romanem Dmowskim twierdząc, że jego koncepcja oparcia sprawy polskiej na carskiej Rosji i postrzeganie Niemiec jako głównego wroga wyłącza Polaków z kręgu kultury zachodniej.

Cieszył się zaufaniem cesarza Franciszka Józefa. W okresie I wojny światowej popierał Naczelny Komitet Narodowy i korzystając ze swoich wpływów wielokrotnie interweniował w obronie Legionów.W latach 1916-1917 jako minister dla Galicji opracował projekt jej wyodrębnienia z państwa austro-węgierskiego.

W niepodległej Polsce pozostawał na uboczu życia politycznego. Dystansując się zarówno wobec endecji, jak i sanacji uczestniczył jako ekspert w komisjach pracujących nad reformą konstytucji i administracji. Opowiadał się za silną władzą prezydenta.

Ostatnie lata życia spędził w Wielkopolsce, gdzie kupił majątek Garby koło Środy. Zmarł 3 lipca 1935 r. w Poznaniu. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kw. 45).

Autor: Redakcja IDMN