4 czerwca – 110 lat temu urodził się Tadeusz Lipkowski (1911-1940)

4 czerwca 2021

Prawnik, publicysta, działacz Obozu Narodowo-Radykalnego i Ruchu Narodowo-Radykalnego Falanga.

Był synem Stanisława, ziemianina, chemika-kolorysty, wybranego z listy narodowej senatorem I kadencji. W latach 1929-1933 studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie stał na czele Koła Prawników Studentów i działał w Korporacji Akademickiej Filarecja.

W kwietniu 1934 r. współorganizował Obóz Narodowo-Radykalny (ONR). 16 czerwca t.r., dzień po zamachu na ministra Pierackiego (dokonanego przez ukraińskiego nacjonalistę), znalazł się w grupie 11 członków władz ONR w więzieniu centralnym przy ul. Daniłowiczowskiej, skąd został przewieziony do Miejsca Odosobnienia w Berezie Kartuskiej.

28 czerwca 1935 r. w Kętach koło Bielska brał udział w spotkaniu założycielskim nielegalnego Ruchu Narodowo-Radykalnego Falanga (ONR-Falanga). Obok Wojciecha Wasiutyńskiego, Włodzimierza Sznarbachowskiego i Witolda Staniszkisa należał do najbliższych współpracowników Bolesława Piaseckiego i kierował warszawskim strukturami organizacji. W lutym 1937 r. był członkiem komitetu redakcyjnego „Zasad programu narodowo-radykalnego” (tzw. zielonego programu).

Występował pod egidą Polskiej Organizacji Akcji Kulturalnej z prelekcjami o sztuce narodowej, wolnej od wpływów komunistycznych, masońskich i żydowskich. Zasiadał w prezydium i występował podczas tłumnych wieców organizowanych przez Komitet Prasy Młodych przeciwko komunizmowi (w gmachu filharmonii, 1/11/1936), przeciwko masonerii (w sali Domu Katolickiego, 11/06/1938), oraz pod hasłem przyłączenia Rusi Zakarpackiej do Węgier (w gmachu Domu Technika, 15/11/1938), reprezentując redakcje tygodnika „Falanga” oraz wydawanego przez o. Maksymiliana Kolbe „Małego Dziennika”.

Na łamach obu tych pism publikował artykuły, wskazując na konieczność „przełomu narodowego”, który „wydrze Polskę z oplatających ją więzów międzynarodowych mafii” i „wyzwoli wszystkie jednostki z niewoli żydo-kapitalistycznej”. Przekonywał, że „pracę organiczną musi poprzedzić wielki wstrząs duchowy”, że „zarówno wielki kapitał jak socjalkomuna, boją się jak piekła, ruchów narodowych, bo tylko one wypowiedziały walkę międzynarodówce czerwonej i złotej”. W 1937 r. w „Ruchu Młodych” napisał: „W chwili obecnej szczególnie wyraźnie narzuca się zadanie Polski w świecie: stworzenie epoki chrześcijańskiego nacjonalizmu, poprowadzenie narodów Środkowej Europy przeciwko materialistycznym potęgom rasistowskich Niemiec i komunistycznej Rosji”.

Po wybuchu II wojny światowej, według niektórych relacji, Lipkowski został członkiem, dopuszczającej możliwość kolaboracji z Niemcami, Narodowej Organizacji Radykalnej (NOR), kierowanej przez byłego sekretarza generalnego Falangi Andrzeja Świetlickiego i działającej pod patronatem Władysława Studnickiego i ks. Stanisław Trzeciaka. Była ona tolerowana przez Niemców do marca 1940 r., kiedy nastąpiły pierwsze aresztowania w ramach akcji eksterminacji polskich elit (Akcji AB).

Lipkowski znalazł się na Pawiaku 19 czerwca 1940 r. Dwa dni później został rozstrzelany podczas największej z egzekucji, która miała miejsce w Palmirach (zamordowano wówczas także dwóch innych byłych liderów ONR-Falanga: Andrzeja Świetlickiego i Wojciecha Kwasieborskiego).

Zwłoki zostały ekshumowane w 1946 r. i pochowane w Palmirach.

Autor: Redakcja IDMN