8 grudnia – 156 lat temu urodził się Aleksander Meysztowicz

8 grudnia 2020

Działacz środowisk ziemiańskich, polityk konserwatywny, premier Litwy Środkowej, minister sprawiedliwości w rządach II RP. Ojciec ks. Waleriana Meysztowicza, historyka i dyplomaty.

Pochodził z rodziny wywodzącej się od księcia Mendoga. Urodził się w rodzinnym majątku Pojoście koło Poniewieża, który odziedziczył. Gimnazjum kończył w Wilnie, następnie studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1900-1904 stał na czele Towarzystwa Rolniczego Kowieńskiego i Kowieńskiego Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń od Ognia. W 1904 r. przewodził delegacji ziemian litewskich, która złożyła wieniec pod pomnikiem carycy Katarzyny w Wilnie, za co dwór nagrodził go tytułem kamerjunkra, a wileńska ulica ochrzciła mianem „kataryniarza”.

Wybrany z guberni kowieńskiej do rosyjskiej Rady Państwa, w latach 1909-1917 mieszkał w Petersburgu, działając w Komitecie Narodowym Polskim. Od 1917 r. był prezesem Wileńskiego Banku Ziemskiego i głównym reprezentantem ziemian kresowych w Stronnictwie Narodowo-Zachowawczym. Po odrodzeniu państwa polskiego pracował nad zjednoczeniem wszystkich konserwatystów w jedną ogólnopolską organizację. W listopadzie 1918 r. wszedł w skład tymczasowych władz tworzonego w Krakowie Stronnictwa Budowy Zjednoczonej Polski.

W latach 1921-1922 stanął na czele Tymczasowej Komisji Rządzącej Litwy Środkowej (tzn. jej premiera). Odegrał jedną z kluczowych ról w procesie przyłączenia Wileńszczyzny do Polski, co ostatecznie nastąpiło w kwietniu 1922 r. Należał do konserwatywnego środowiska „żubrów wileńskich” – ziemian kresowych związanych z redakcją „Słowa” kierowaną przez Stanisława Cata-Mackiewicza i rywalizującą z endeckim „Dziennikiem Wileńskim”.

Wraz z grupą „żubrów” poparł zamach majowym i – uzyskawszy zapewnienie o spowolnieniu reformy rolnej i świadczeń socjalnych oraz likwidacji komunistycznych organizacji działających pod płaszczem aspiracji mniejszościowych – objął tekę Ministra Sprawiedliwości i Naczelnego Prokuratora RP w rządach Józefa Piłsudskiego i Kazimierza Bartla (od 2 października 1926 r. do 22 grudnia 1928 r.)

W 1933 r. został mianowany tajnym szambelanem papieża Piusa XI. Po wybuchu wojny wyjechał do Włoch. Zmarł w Rzymie 14 lutego 1943 r.

Autor: Redakcja IDMN