8 października – 13 lat temu zmarł ks. Zdzisław Peszkowski

Duchowny katolicki, doktor filozofii, harcmistrz, kapelan „Rodzin Katyńskich” i pomordowanych na Wschodzie.

Urodził się w Sanoku. W gimnazjum należał do Sodalicji Mariańskiej, lecz od 1928 r. jego życiową pasją stało się harcerstwo. Dziesięć lat później był już podharcmistrzem i instruktorem w stanicy prowadzonej w Górkach Wielkich k. Skoczowa przez Aleksandra Kamińskiego.

We wrześniu 1939 r. jako podchorąży dowodził plutonem 20. Pułku Ułanów. Po 17 września w Pomorzanach razem z całym pułkiem dostał się do niewoli sowieckiej i został przewieziony do Kozielska. 12 maja 1940 r. znalazł się w ostatnim transporcie jeńców, który nie trafił do katyńskich dołów, lecz ostatecznie do obozu w Griazowcu. We wrześniu 1941 r. po zawarciu porozumienia Sikorski-Majski dołączył do Armii Andersa i objął dowództwo kompanii 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. W 1943 r. po ewakuacji Armii Polskiej na Bliski Wschód, otrzymał stopień harcmistrza i został odkomenderowany do opieki na polskimi dziećmi uratowanymi z terenów ZSRR. Rok później wyjechał z taką misją do Indii, gdzie zakładał gromady zuchowe i drużyny harcerskie, a w latach 1946-1947 pełnił funkcję komendanta Chorągwi Indyjskiej.

Po powrocie do Europy rozpoczął studia psychologii w Oxfordzie, a następnie wstąpił do Polskiego Seminarium Duchownego w Orchard Lake w USA, z którym związał się trwale po przyjęciu święceń kapłańskich w 1954 r. jako wykładowca teologii pastoralnej oraz literatury polskiej.

W 1966 r. został prezesem Polish American Historical Association. Pozostając w przyjacielskich związkach z prymasem Stefanem Wyszyńskim włączył się w obchody Millenium. Od 1983 r. do śmierci pełnił funkcję Kapelana Naczelnego ZHP działającego poza krajem. Należał do jednych z najaktywniejszych propagatorów polskiej kultury. Organizował zloty i konferencje, wiele publikował. Był przede wszystkim głosicielem prawdy o Zbrodni Katyńskiej, charyzmatycznym Kapelanem Rodzin Katyńskich i Pomordowanych na Wschodzie.

Ta misja zdominowała jego aktywność po powrocie do Polski w 1990 r., gdzie założył Fundację „Golgota Wschodu”, prowadził badania naukowe, uczestniczył w ekshumacjach w Katyniu, Charkowie i Miednoje (1991-1994). 17 września 1993 r. brał udział w ceremonii wyprowadzenia wojsk sowieckich z Polski, pozostawał jednak orędownikiem przebaczenia i pojednania. W 2006 r. Sejm RP zgłosił kandydaturę ks. Zdzisława Peszkowskiego do pokojowej Nagrody Nobla

Zmarł w szpitalu w Aninie, dla wielu w opinii świętości. Został pochowany w Panteonie Wielkich Polaków w krypcie Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie.