8 września – 111 lat temu urodził się Wojciech Wasiutyński (1910-1994)

8 września 2021

Prawnik, publicysta i działacz katolicko-narodowy, działacz emigracyjny.

Urodził się w Warszawie. Był synem Bogdana (1882-1940), profesora prawa, senatora, wybitnego działacza ruchu narodowego i jednego z najbliższych współpracowników Romana Dmowskiego. Po maturze w Gimnazjum Rejtana, w latach 1928-1932 odbył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim (w 1936 r. uwieńczone doktoratem).

Podczas studiów związał się z korporacją akademicką „Aquilonia” (od 1932 r. był jej prezesem) i z Obozem Wielkiej Polski. Jego program propagował w „Szczerbcu”, „Gazecie Warszawskiej” i w „Akademiku Polskim” (w 1932 r. zastąpiwszy Jana Mosdorfa, został redaktorem naczelnym tego pisma).

W 1933 r. po rozwiązaniu OWP nie przystąpił do Stronnictwa Narodowego, związał się natomiast z nurtem narodowego radykalizmu. Początkowo znalazł zatrudnienie w redakcji dziennika „ABC”. W marcu 1934 r. wraz z Mosdorfem stworzył deklarację założycielską Obozu Narodowo-Radykalnego i objął redakcję bezdebitowej „Sztafety”. Po delegalizacji ONR na dwa miesiące trafił do aresztu. Od 1935 r. był sekretarzem i stałym felietonistą założonego przez Stanisława Piaseckiego tygodnika „Prosto z Mostu”, którego nazwę wymyślił. Jednak w tym samym roku związał się również z Bolesławem Piaseckim, wspierając go w organizowaniu Ruchu Narodowo-Radykalnego „Falanga”, w redagowaniu kolejnych czasopism („Ruch Młodych”, „Jutro” i „Falanga”), a wreszcie w promowaniu wizji narodowego państwa totalnego. W 1937 r. stał się ofiarą frakcyjnych porachunków i został dotkliwie pobity przez działaczy reprezentujących ONR „ABC”.

W 1938 r. po odbyciu miesięcznego stażu dziennikarskiego przy Lidze Narodów zrewidował niektóre ze swoich poglądów i rozstał się ze środowiskiem „Falangi”. Od stycznia 1939 r. wydawał miesięcznik „Wielka Polska”, interesował się głównie geopolityką i tworzył Akademię Dmowskiego, która miała ambicje pogodzenia skłóconych środowisk narodowych.

Po wybuchu II wojny światowej przedostał się na Węgry, gdzie zasilił szeregi władz emigracyjnej struktury Stronnictwa Narodowego. Na początku 1940 dotarł do Francji. Pracował tam w Biurze Prac Politycznych Ministerstwa Spraw Kongresowych, a po kapitulacji angażował się w działalność konspiracyjną. Zagrożony aresztowaniem przedostał się jesienią 1942 r. do Wielkiej Brytanii, gdzie rok później został pracownikiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Podjął równocześnie współpracę z organem SN „Myśl Polska” (po wojnie został jego nieformalnym redaktorem naczelnym). We wrześniu 1944 r. wyruszył na front jako podporucznik w referacie prasowym 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka.

Po demobilizacji żył w Londynie. Został członkiem Centralnego Wydziału Wykonawczego SN, prezesem Związku Dziennikarzy Polskich i sekretarzem Akcji Katolickiej. W 1954 r. reprezentował SN w Tymczasowej Radzie Jedności Narodowej. Oprócz „Myśli Polskiej” publikował w wielu emigracyjnych czasopismach, współpracował z Głosem Ameryki i Rozgłośnią Polska Radia Wolna Europa.

Od 1958 r. mieszkał w Nowym Jorku, przez 15 lat pełniąc funkcję zastępcy kierownika sekcji RWE. W 1961 powołał tam do życia Instytut Romana Dmowskiego i został jego prezesem. Wspierał aktywnie opozycję antykomunistyczną w kraju, m.in. Ruch Młodej Polski, a po 1989 r. Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe.

Zmarł w Rye (stan Nowy Jork). Spoczął na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 30-2-5).

Autor: Redakcja IDMN