9 czerwca – 75 lat temu został zamordowany Tadeusz Łabędzki (1917-1946)

9 czerwca 2021

Jeden z liderów Młodzieży Wszechpolskiej. Działacz Narodowo-Ludowej Organizacji Wojskowej, Narodowych Sił Zbrojnych i Narodowego Związku Wojskowego.

Urodził się w Filadelfii, dokąd jego ojciec uciekł wprost z Syberii, zesłany tam za organizowanie strajków szkolnych w 1905 r. W 1919 r. powrócił z rodzicami do kraju. Dzieciństwo spędzał w zakupionym przez nich majątku w Mrodze Dolnej, między Łodzią a Skierniewicami. Po maturze zdanej w 1935 r. w najlepszym łódzkim Gimnazjum im. Kopernika, gdzie działał w harcerstwie i w Narodowej Organizacji Gimnazjalnej, rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Stał się równocześnie jednym z najaktywniejszych działaczy młodego pokolenia w Stronnictwie Narodowym, brał udział w wielu akcjach i manifestacjach, a w latach w latach 1937–1939 stał na czele redakcji „Wszechpolaka”, pisma największej z organizacji studenckich – Młodzieży Wszechpolskiej, kierowanej wówczas przez Jana Matłachowskiego.

W październiku 1939 r. razem z Matłachowskim włączył się do konspiracji, jako współorganizator i jeden z przywódców Narodowo-Ludowej Organizacji Wojskowej (NLOW), utworzonej pod patronatem prof. Karola Stojanowskiego i początkowo gromadzącej przedwojennych radykałów SN (z frakcji Giertycha), niechętnych polityce Bieleckiego w Stronnictwie Narodowym. NLOW działała samodzielnie rozwijając swe struktury w Warszawie, Łodzi i Częstochowie aż do rozmów z ONR (OP), które w dniu 19 września 1942 r. przyniosły utworzenie Narodowych Sił Zbrojnych.

W lutym 1944 r., po kilkumiesięcznych przygotowaniach i negocjacjach z NSZ i podziemnym Stronnictwem Narodowym, doprowadził do reaktywowania Młodzieży Wszechpolskiej i stanął na czele liczącej 125 osób Chorągwi Warszawskiej MW. Wznowił jednocześnie wydawanie „Wszechpolaka”, w którym drukował artykuły dotyczące ideologii ruchu narodowego, gospodarki i historii. (w 1944 r. ukazały się cztery numery).

Latem 1944 r. krytykował plany powstania w Warszawie i zabiegał o powstrzymanie decyzji o jego rozpoczęciu. Jakkolwiek, podobnie jak inni członkowie MW, wziął w nim aktywny udział, po jego upadku nie krył się z oceną, że decyzja o wybuchu była „karygodną zbrodnią”, a winni muszą ponieść odpowiedzialność.

Po wojnie zamieszkał w Łodzi. Jego mieszkanie przy ul. Kilińskiego 86 stało się miejscem konspiracyjnych spotkań. Podejmował starania o odbudowę struktur Młodzieży Wszechpolskiej. Zdołał wydać kolejne dwa numery „Wszechpolaka”. W maju 1945 r., z pomocą Wiesława Chrzanowskiego przygotował deklarację ideową, która uznawała ustrój komunistyczny za sprzeczny z polską racją stanu i nakazywała walkę z ideologią marksistowską.

Był równocześnie członkiem Narodowego Związku Wojskowego (NZW) i pozostawał w bliskim kontakcie z członkami jego Komendy Głównej.

W dniu 7 kwietnia 1946 r. został aresztowany przy ulicy Gdańskiej w Łodzi, w zasadzce przygotowanej przez UB w mieszkaniu Leszka Roszkowskiego, szefa Oddziału Organizacyjnego KG NZW. Aresztowanych przewieziono do siedziby Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie na Koszykową.

Został zastrzelony w dniu 9 czerwca, podczas jednego z brutalnych przesłuchań, którymi kierował naczelnik Adam Humer na zmianę z dyrektorem Józefem Różańskim (Goldbergiem).

Ciało Tadeusza Łabędzkiego zostało pochowane w nieznanym miejscu albo przekazane do ćwiczeń w prosektorium Akademii Medycznej przy ulicy Oczki.

Ma grób symboliczny w kwaterze na Łączce na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. W Łodzi, przy ul. Kilińskiego 86 odsłonięto poświęconą mu tablicę.

Pozostali z zatrzymanych wówczas w Łodzi działaczy narodowych NZW (adwokat Leszek Roszkowski i studenci Tadeusz Zawadziński oraz Jan Morawiec) zostali w listopadzie 1947 r. skazani na karę śmierci i 15 stycznia 1948 r. straceni w więzieniu mokotowskim).

Autor: Redakcja IDMN