Narodowczynie. Pierwsza w Polsce wystawa o prawicowych feministkach

7 kwietnia 2024

Już od 9 kwietnia będzie można zobaczyć wystawę „Narodowczynie – prawicowe feministki”. To pierwsza tego rodzaju ekspozycja, która przybliża sylwetki i działalność kobiet związanych z polskim ruchem narodowym. Dzięki niej poznacie postulaty narodowczyń dotyczące emancypacji, ich aktywność polityczną, wkład w uzyskanie przez kobiety praw wyborczych, walkę z przemocą domową czy działalność edukacyjną. Wystawie będą towarzyszyły wykłady, warsztaty i inne wydarzenia popularyzujące historię prawicowych feministek. Zapraszamy do Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej (Warszawa, ul. Powsińska 64A). Wstęp wolny! Wystawa będzie dostępna dla zwiedzających do 9 lipca 2024 r.

Narodowczynie – pierwsza taka wystawa
Wystawa prezentuje historię narodowczyń od końca XIX w. do okresu po II wojnie światowej. Celem ekspozycji jest zaprezentowanie historii organizacji kobiecych związanych z ruchem narodowo-demokratycznym, w tym przede wszystkim ich wkładu w uzyskanie przez kobiety praw wyborczych w 1918 r., walkę o emancypację prawną i społeczną, walkę z przemocą domową i dostępem do rynku pracy, a także przedstawienie ich roli w konspiracji niepodległościowej przed odzyskaniem niepodległości i w czasie II wojny światowej.

Poglądy i działalność społeczno-polityczną narodowczyń przybliżamy w szerokim kontekście aktywności pozadomowej kobiet przełomu XIX i XX w. oraz dwudziestolecia międzywojennego. Główną „bohaterką” wystawy jest Narodowa Organizacja Kobiet – największa organizacja kobieca w II Rzeczypospolitej zrzeszająca w szczytowym momencie ok. 100 tys. członkiń.

Poza unikatowymi eksponatami, fotografiami i dokumentami związanymi z NOK na wystawie pojawiają się także pamiątki związane z członkiniami innych organizacji kobiecych sympatyzujących z ruchem narodowym – Stowarzyszenia Narodowego Kobiet Polskich, Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet, a także kobiecej Sekcji Młodych Stronnictwa Narodowego oraz ruchów narodowo-radykalnych.

Motywem przewodnim wystawy są Wskazania Narodowczyni opublikowane w jednym z numerów „Hasła Polki”, organu NOK.

Przed rozpoczęciem zwiedzania
Dodatkowymi przestrzeniami wystawy są Czytelnia Ludowa im. Melanii Parczewskiej oraz tzw. Podwieczorek u babci. Pierwsza z nich to rekonstruująca fragmentu najbardziej typowej przestrzeni aktywności NOK w okresie międzywojennym, druga zaś to miejsce spotkania z żywą pamięcią – opowieścią Marii Mireckiej-Loryś z okresu jej działalności w NOK i NOWK.

Na parterze prezentujemy galerię 30 portretów narodowczyń, reprezentujących różne typy aktywności swojego środowiska. Z kolei na piętrze znajduje się ekspozycja wstępna Nie marzyć nam, a działać w formie making-off’owej mapy myśli, która prezentuje polski ruch emancypacyjny od I poł. XIX w. do 1918 r., w tym historię Stowarzyszenia Zjednoczonych Ziemianek i Polskiej Macierzy Szkolnej.

Wydarzenia towarzyszące
Wystawie będą towarzyszyły wykłady, warsztaty i inne wydarzenia popularyzujące sylwetki oraz aktywność społeczno-polityczną narodowczyń.

Babskie wieczory
• 18 kwietnia – Patriotyczna moda kobieca XIX i XX w. – wykład Joanny Mruk, rekonstruktorki GRH Bluszcz i autorki książki „Moda kobieca w okupowanej Polsce”
• 9 maja – „Nie kury domowe” – prawicowe wzorce kobiecości przed II wojną światową – wykład Katarzyny Jóźwik (UW)
• 23 maja – Posełki, endeczki, obozowczynie – aktywność społeczna i polityczna narodowczyń – debata z udziałem prof. Ewy Maj (UMCS), prof. Dobrochny Kałwy (UW) i prof. Joanny Dufrat (UWr)
• 6 czerwca – „Janina Omańkowska. Bezczelna i politykująca” – pokaz filmu i dyskusja z reżyserem Piotrem Śliwowskim i dr Małgorzatą Tkacz-Janik (Instytut Korfantego)

Zajęcia dla najmłodszych
• 28 kwietnia – Każdą literę, którą dziecko pozna, powinno starać się napisać – nauka kaligrafii z Cecylią Niewiadomską – warsztaty pięknego pisania dla najmłodszych
• 11 maja – Bajarka opowiada – bajki Cecylii Niewiadomskiej, Marii Buyno-Arctowej oraz Marii Niklewiczowej czytają aktorzy scen warszawskich

Oprowadzania kuratorskie
• 20 kwietnia – Narodowczynie na lekcjach – metodyczne oprowadzanie dla nauczycieli
• 28 kwietnia – Niewiasty i wiedźmy, czyli jak być endeczką w świecie endeków
• 26 maja – Jestem kobietą, więc mam obowiązki kobiece!
• 23 czerwca – Kobieta zawsze ma wychowywać – projekt wychowania narodowego

Dla szkół
Do obejrzenia wystawy w sposób szczególny zapraszamy uczniów i nauczycieli. Przygotowaliśmy dla nich warsztaty i lekcje muzealne.

20 kwietnia – Narodowczynie na lekcjach – metodyczne oprowadzanie dla nauczycieli
• Wykorzystanie zwiedzania wystawy w realizacji podstawy programowej i jej atrakcyjnego poszerzania

Lekcje muzealne dla klas 6-8 szkoły podstawowej
• Życie codzienne kobiet w dwudziestoleciu międzywojennym (klasy 6-8 szkoły podstawowej)
• Kobiety o kobietach, czyli bohaterki powieści kobiecych od Orzeszkowej do Nałkowskiej (klasy 6-8 szkoły podstawowej)

Lekcje muzealne dla klas szkół ponadpodstawowych
• Nie marzyć nam, ale działać – aktywność społeczna i charytatywna kobiet w dwudziestoleciu (szkoły ponadpodstawowe)
• Między literaturą dla kucharek a książką feministyczną (szkoły ponadpodstawowe)

Lekcje są bezpłatne. Zachęcamy do zapisów za pośrednictwem adresu: muzeum@idmn.pl

Zwiedzanie wystawy
Wystawę można oglądać w Instytucie Dziedzictwa Myśli Narodowej przy ul. Powsińskiej 64A w Warszawie. Wstęp jest bezpłatny, a ekspozycja będzie dostępna od 9 kwietnia do 9 lipca br.

Godziny otwarcia
• czwartki – piątki –15.00 – 20.00
• soboty – niedziele – godz. 12.00 – 20.00
• poniedziałki – środy – nieczynne

Zapisy dla grup: muzeum@idmn.pl (możliwość zwiedzania w innych dniach i godzinach)

Noc Muzeów – 18 maja
• godz. 18.00 – 21.00 – samodzielne zwiedzanie wystawy, pokazy filmów, stoiska rekonstruktorów
• godz. 20.00 – oprowadzanie kuratorskie
• godz. 21.00 – dancing z Warszawską Orkiestrą Sentymentalną

Autor: Redakcja IDMN