12 czerwca – 79 lat temu został zamordowany Władysław Tempka (1889-1942)

12 czerwca 2021

Prawnik, działacz Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji, jeden z przywódców Stronnictwa Pracy i najbliższych współpracowników Wojciecha Korfantego. Poseł na Sejm II i III kadencji II RP (1928-1935).

Urodził się w Krakowie, w rodzinie urzędnika i nauczycielki. Po ukończeniu Gimnazjum św. Jacka (był wówczas piłkarzem Cracovii), podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w 1913 r. obronił doktorat. Po wybuchu wojny został powołany do armii austriackiej i wojnę przesłużył w 56. pułku piechoty. Jako major Wojska Polskiego uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej z 12. pułkiem piechoty.

W 1921 r. wraz z bratem Zygmuntem (ps. Zygmunt Nowakowski, pisarz, aktor i reżyser) zaangażował się w akcję plebiscytową na Górnym Śląsku, gdzie od 1924 r. osiadł na stałe otwierając kancelarię adwokacką w Królewskiej Hucie (obecnie Chorzów).

W 1925 r. był tam współzałożycielem Kasyna Polskiego, organizacji społecznej polskiej inteligencji.

Wstąpiwszy do Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji (PSChD) stał się jednym z najbliższych przyjaciół Wojciecha Korfantego. Należał do zajadłych przeciwników sanacji i krytyków rządów wojewody śląskiego Michała Grażyńskiego (z powodów politycznych odebrano mu uprawnienia notarialne).

W 1928 r. z listy PSChD został wybrany posłem do Sejmu. Gdy po jego rozwiązaniu, w sierpniu 1930 r. władze sanacyjne osadziły Korfantego w twierdzy brzeskiej, wszczął akcję poparcia dla przywódcy śląskiej chadecji, doprowadził do jego uwolnienia, a następnie do jego wyboru na prezesa Zarządu Głównego PSChD. W przedterminowych wyborach do sejmu III kadencji w listopadzie 1930 r. ponownie został posłem i wiceprzewodniczącym klubu chadecji. W wyborach do Sejmu Śląskiego i do chorzowskiego samorządu duży sukces zanotował, kierowany przez niego, Katolicki Blok Ludowy.

Od kwietnia 1931 r. Tempka zasiadał w Zarządzie Głównym, a od następnego roku także w Radzie Naczelnej partii. Był jednym z najaktywniejszych animatorów działań zmierzających do konsolidacji opozycji i scalenia środowisk narodowo-chrześcijańskich. Zorganizował zjednoczeniowy zjazd chadeckiego Narodowego Związku Powstańców i Byłych Żołnierzy oraz – współpracującego z Narodową Partią Robotniczą – Związku Obrońców Śląska i wraz z Wojciechem Korfantym stanął na czele nowej organizacji, która przyjęła nazwę Związek Powstańców i Byłych Żołnierzy.

W 1936 r., po emigracji Korfantego do Czechosłowacji, jako lider opozycji śląskiej, zorganizował w czeskich Palkowicach naradę działaczy PSChD i Narodowej Partii Robotniczej. W dniu 10 października 1937 r., doprowadził do kongresu zjednoczeniowego, na którym powołano Stronnictwo Pracy, którego został wiceprezesem.

W listopadzie 1938 r. wraz z trzema redaktorami chadeckiego pisma „Polonia” (był wśród nich syn Korfantego, Zbigniew) zasiadł na ławie oskarżonych za nawoływanie do bojkotu wyborów. Sąd nie podzielił jednak twierdzenia oskarżyciela, że „prawo obywatela do udziału w wyborach jest jego obowiązkiem”.

We wrześniu 1939 r. Tempka ewakuwował się do Krakowa, gdzie otworzył kancelarię adwokacką i zajął się organizacją konspiracyjnego SP. Po emigracji Karola Popiela był najwyższym rangą przedstawicielem partii w kraju i stał na czele jej grupy kierowniczej. Gdy zgodnie z decyzją generała Sikorskiego jej siedzibę przenoszono do Lwowa, trafił do zgrupowania gen. Kleeberga, a następnie do niemieckiej niewoli, z której uciekł z powrotem do Krakowa.

W październiku 1939 r. objął przewodnictwo Krakowskiego Komitetu Międzypartyjnego złożonego z przedstawicieli SP, Stronnictwa Pracy, PPS (Józef Cyrankiewicz) oraz Stronnictwa Ludowego. Kontaktował się z Komendą Obszaru Związku Walki Zbrojnej. Pod koniec lutego 1940 r. został prezesem konspiracyjnego Komitetu Wykonawczego SP („Rombu”), który za jeden z głównych celów politycznych uznał poparcie dla gen. Sikorskiego.

Wydany przez konfidenta Gestapo i w dniu 18 kwietnia 1940 r. aresztowany w swym krakowskim mieszkaniu, trafił na Montelupich. 8 października 1940 r. przewieziono go do KL Auschwitz, gdzie otrzymał numer 5941.

W dniu 12 czerwca 1942 r. został rozstrzelany przez Niemców pod ścianą bloku nr 11, w 40-osobowej grupie więźniów straconych w odwecie za działalność organizacji konspiracyjnych na Śląsku.

Autor: Redakcja IDMN