13 listopada – 140 lat temu urodził się Klemens Matusiak (1881-1969)

13 listopada 2021

Nauczyciel, kapitan Wojska Polskiego, działacz narodowy na Śląsku Cieszyńskim.

Urodził się w Bulowicach koło Kęt, gdzie uczęszczał do szkoły powszechnej. W 1901 r. ukończył krakowskie Seminarium Nauczycielskie i podjął pracę w szkole w Jaworowie (Galicja Wschodnia), a od 1903 r. w Trzanowicach (obecnie w Czechach) na Śląsku Cieszyńskim , gdzie do wybuchu I wojny światowej był jednym z najważniejszych działaczy społecznych i oświatowych.

Animował prace Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego i Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego (PTP) w Cieszynie. W latach 1905-1907 stał na czele cieszyńskiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.

W 1907 r. założył Ochotniczą Straż Pożarną w Trzanowicach (został jej naczelnikiem), a w maju 1914 – Krajowy Związek Polskich Straży Pożarnych (został prezesem jego Rady Naczelnej). Angażował się również w rozwój kultury polskiej. Był twórcą i wydawcą ilustrowanego pisma dla dzieci Jutrzenka (1911-1914), udzielał się jako prelegent, publicysta, wydał dla młodzieży szkolnej polski „Atlas geograficzny dla szkół ludowych” (1913). Utrzymywał żywe kontakty z przedstawicielami polskiego ruchu narodowego.

W czasie I wojny światowej służył jako porucznik w garnizonie cieszyńskim. W obliczu klęsk armii austro-węgierskiej i na wieść o przewrocie wojskowym w Krakowie, w nocy z 31 października na 1 listopada 1918 r. stanął na czele grupy polskich oficerów i szeregowców, która opanowała garnizon. Cieszyn stał się pierwszym niepodległym skrawkiem Polski pod tymczasową władzą Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego.

W latach 1919-1935 Matusiak pełnił funkcję inspektora szkolnego w Bielsku, wspierając tworzenie polskiej oświaty. Był radnym miasta, angażował się nadal w działania społeczne na rzecz krzewienia polskości: założył m.in. Ognisko Polskie ( w 1921 r. przekształcone w Polski Związek Obywatelski dla Bielska), był współorganizatorem Związku Oficerów Rezerwy i komendantem powiatowym Związku Powstańców Śląskich. Redagował miesięcznik strażacki Wiadomości Związkowe, wydawany w Cieszynie (1927–1932).

Po wybuchu II wojny światowej w randze kapitana przeszedł cały szlak bojowy 21 Dywizji Piechoty Górskiej. Po jej kapitulacji ewakuował się przez Rumunię na Cypr (tam utworzył szkołę dla polskich dzieci), a dalej trafił do Syrii i Palestyny. W Jerozolimie powołał do życia polski chór i został jego dyrygentem. W 1948 r. dotarł do Wielkiej Brytanii, skąd w 1951 r. wyjechał do Chicago. W USA pracował jako introligator i pisywał w prasie polonijnej.

W 1957 r. powrócił do Polski, osiedlając się w Bielsku-Białej, gdzie mieszkał do śmierci. Jako przedwojenny działacz Związku Powstańców Śląskich został członkiem ZBOWiDu. Działał także we Froncie Jedności Narodu i Polskim Towarzystwie Historycznym. Obok licznych artykułów pozostawił dwa pamiętniki.

Spoczywa w Bielsku-Białej ,na cmentarzu przy ul. Grunwaldzkiej.

Autor: Redakcja IDMN