22 listopada – 166 lat temu urodziła się Cecylia Niewiadomska (1855-1925)

22 listopada 2021

Pedagog, działaczka oświatowa, pisarka i tłumaczka powieści i opowiadań dla dzieci i młodzieży.

Urodziła się w Warszawie. Była najstarszą z sześciorga dzieci Wincentego i Julii z Wernerów, siostrą Eligiusza Niewiadomskiego (ur. 1869). Uczyła się w tajnych klasach pensji Walerii Giewartowskiej oraz w Warszawskim Gimnazjum Rządowym, które ukończyła w r. 1871 ze złotym medalem. Po śmierci matki opiekowała się rodzeństwem i zarabiała płatnymi korepetycjami.

W latach 90-tych XIX w. wraz z Kasyldą Kulikowską związała się z nielegalnym Kołem Kobiet Korony i Litwy, organizując na terenie Warszawy kursy pedagogiczne dla nauczycielek. W 1901 r. wstąpiła do Ligi Narodowej, biorąc również udział w pracach tajnego Towarzystwa Oświaty Narodowej i powstałej z niego w 1906 r. Polskiej Macierzy Szkolnej, w której kierowała wydawaniem „Biblioteczki Uniwersytetów Ludowych” oraz „Biblioteczki Młodzieży Szkolnej”. Wspólnie z prof. Ignacym Chrzanowskim opracowała „Program nauki języka polskiego i literatury polskiej” (1909). Uczestniczyła w działaniach zespołu pracującego nad ujednolicaniem pisowni polskiej oraz podręcznikami do nauki języka polskiego i gramatyki.

Po wybuchu I wojny światowej pracowała w Kuratorium Obywatelskim Rodzin Rezerwistów Warszawy. W latach 1915–1918 przebywała w Kijowie, gdzie zorganizowała Gimnazjum Macierzy Szkolnej i współdziałała w Polskim Towarzystwie Pomocy Ofiarom Wojny przy tworzeniu szkół i schronisk dla bezdomnych polskich dzieci. Powróciwszy do Warszawy, aż do śmierci była aktywna w Polskiej Macierzy Szkolnej.

Pozostawiła bogaty dorobek literacki. Zaczynała od tłumaczeń publikowanych pod pseudonimem pseud. Aspiro C. N. (w „Tygodniku Illustrowanym”, „Bluszczu” i „Kurierze Codziennym”) oraz własnych powieści i opowiadań dla młodzieży. Dużą poczytnością cieszył się także wychodzący od 1909 r. cykl „Legendy, podania i obrazki historyczne”, w którym przedstawiła dzieje polityczne i obyczaje narodu polskiego. Z zakresu historii literatury opracowała popularną monografię Trzech wieszczów naszych (1913). Sławę zyskała jednak głównie jako tłumaczka „Baśni” braci Grimm, „Baśni” Andersena, „Podróży Guliwera” i „Chaty wuja Toma”.

Zmarła w Warszawie 12 czerwca 1925 r.. Została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim (kw. 235, rz. 2, m. 4)

Autor: Redakcja IDMN