22 lutego – 99 lat temu zmarł ks. prof. Idzi Radziszewski (1871-1922)
22 lutego 2021Duchowny katolicki, filozof i psycholog, założyciel i pierwszy rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Urodził się w Bratoszewicach koło Łodzi. Uczył się pod kierunkiem ojca – nauczyciela, a w latach 1881-1889 w Gimnazjum Filologicznym w Płocku (w „Małachowiance”). Po maturze wstąpił do Seminarium Duchownego we Włocławku. W 1893 r. został skierowany na studia w Cesarskiej Akademii Duchownej w Petersburgu, którą ukończył w 1897 r., rok wcześniej przyjmując święcenia kapłańskie.
W 1898 r. na życzenie władz diecezjalnych wyjechał do Katolickiego Uniwersytetu w Louvain, gdzie pod kierunkiem wybitnego filozofa neoscholastycznego, ks. Dezyderego Merciera podjął studia nad ewolucją poglądów filozoficznych Karola Darwina i Herberta Spencera, uwieńczone doktoratem (1900). Pobyt w belgijskiej wszechnicy był okazją do poznania uczelni, w której nauka i wiara nie pozostawały w sprzeczności.
Po europejskiej podróży i powrocie na ziemie polskie pracował na stanowisku profesora filozofii i pedagogiki w Diecezjalnym Seminarium Duchownym we Włocławku. Był jego wicerektorem (1901-1905), a następnie (1908-1914) rektorem. W 1909 r. zainicjował wydawanie, poświęconego teologii i filozofii, miesięcznika „Ateneum Kapłańskie”.
Czas I wojny światowej spędził w Petersburgu, wykładając filozofię w Cesarskiej Akademii Duchownej Rzymskokatolickiej. Był reformatorem i ostatnim rektorem tej uczelni. Angażował się w życie licznej petersburskiej Polonii. Kierował Towarzystwem Miłośników Historii i Literatury Polskiej, działał w Głównym Komitecie Towarzystwa Pomocy Ofiarom Wojny.
W lutym 1918 r. powołał komitet organizacyjny katolickiego uniwersytetu w odradzającej się Polsce. Według inicjatora, wzorowana na Louvain, nowa uczelnia powinna uprawiać badania we wszystkich dziedzinach wiedzy w duchu harmonii między nauką i wiarą. Szanse na realizację tego projektu stworzyły środki finansowe fabrykanta Karola Jaroszyńskiego, jednego z najbogatszych Polaków w Rosji. Potencjał naukowy (kadry, biblioteka) tworzyło przede wszystkim dziedzictwo kasowanej przez bolszewików akademii petersburskiej. W czerwcu 1918 r., po przeniesieniu się Komitetu do kraju, zapadła decyzja o zlokalizowaniu uczelni w Lublinie, otwierając tym samym akademicką epokę tego miasta. W dniu 27 lipca 1918 r., przy gorącym wsparciu nuncjusza Achillesa Ratti (późniejszego papieża Piusa XI), projekt uzyskał akceptację Zjazdu Biskupów Królestwa Polskiego, a ks. prof. Radziszewski został wyznaczony na pierwszego rektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Dzięki jego zaangażowaniu już 9 grudnia 1918 r. uczelnia rozpoczęła działalność, otwierając pierwsze 4 wydziały: Teologiczny , Prawa Kanonicznego, Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych oraz Nauk Humanistycznych. Oprócz funkcji rektora, prof. Radziszewski wykładał filozofię i prowadził zajęcia z psychologii. Większość badań naukowych poświęcił dialogowi między teologią a naukami przyrodniczymi. Był specjalistą w psychofizjologii eksperymentalnej. Do jego pasji badawczych należało zgłębianie podstaw zmysłu równowagi oraz zmysłu słuchu. Należał do Towarzystw Filozoficznych we Lwowie i Warszawie, Polskiej Akademii Umiejętności oraz Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu.
W styczniu 1922 r. chory na gruźlicę założyciel KUL mógł się radować z ukończenia, wyremontowanego za pieniądze Jaroszyńskiego pierwszego skrzydła gmachu uczelni. Zmarł 40 dni później. Spoczywa na lubelskim cmentarzu przy ul. Lipowej.
Polecane
Panele dyskusyjne


„W obronie duszy polskiej. Kardynał August Hlond jako opiekun duchowy emigracji polskiej w źródłach Polskiej Misji Katolickiej we Francji 1927–1948”

