28 września – 137 lat temu urodził się prof. Edward Taylor (1884-1964)

28 września 2021

Ekonomista, twórca tzw. poznańskiej szkoły ekonomicznej. Działacz Ligi Narodowej, członek Rady Naczelnej Związku Ludowo-Narodowego i Stronnictwa Narodowego.

Należał do kolejnego pokolenia rodziny, która pod koniec XVII w. wyemigrowała ze Szkocji. Urodził się w Kielcach i tam uczęszczał do państwowego gimnazjum filologicznego. Zaangażował się wówczas w działalność Związku Młodzieży Polskiej „Zet” (był członkiem „X” – tzn. jego ściślejszej struktury). Przeżywał fascynację „Wykładami jagiellońskimi” Wincentego Lutosławskiego i literaturą Młodej Polski, jednak początkowo, pod wpływem dzieł Mendelejewa, zamierzał poświęcić się chemii. W tym kierunku podjął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, lecz w 1905 r. przeniósł się na Wydział Prawny UJ, bliższy jego zainteresowaniom społecznym i politycznym. Uczęszczał na wykłady ekonomiki prowadzone przez prof. Włodzimierza Czerkawskiego. Egzamin prawno-polityczny zdał w 1908 r, a w 1909 r. odbyła się jego promocja doktorska. Był już podówczas członkiem Ligi Narodowej i znajomym Romana Dmowskiego.

Po studiach został zatrudniony przez Franciszka Stefczyka w Biurze Patronatu Spółek Oszczędności i Pożyczek we Lwowie. W 1911 r. został kierownikiem jego krakowskiej Ekspozytury, organizując Naukowy Kurs Spółdzielczy. Zagadnieniu spółdzielczości (jako jeden z pierwszych w Polsce uczynił z niego dyscyplinę naukową) poświęcił także habilitację otrzymaną w 1917 r. U zarania niepodległości działał w Izbie Przemysłowo-Handlowej. W 1918 r. współtworzył Towarzystwo Ekonomistów i Statystyków Polskich.

Od 1919 r. swoje losy związał z Uniwersytetem Poznańskim, gdzie zorganizował studia ekonomiczne i wykładał do końca życia, koncentrując się początkowo na skarbowości, a z czasem na ogólnej teorii ekonomii. Zajmował się również historią myśli politycznej, polityką ekonomiczną i przemysłową. W latach 1924-1926 zajmował się inflacją, komentując reformy Władysława Grabskiego i przypisując obstrukcji stronnictw lewicowych ich ograniczony (walutowy) charakter.

Do wybuchu II wojny światowej należał do Narodowej Demokracji. W latach 1921-1924 był członkiem Rady Naczelnej Związku Ludowo-Narodowego. Od 1921 r. był filistrem honoris causa Korporacji Akademickiej Baltia i z ramienia senatu Uniwersytetu Poznańskiego jej kuratorem. Współorganizował spotkania z Romanem Dmowskim, gen. Hallerem, Janem Kasprowiczem i innymi działaczami ruchu narodowego i niepodległościowego. Wypowiadał się krytycznie nt. przewrotu majowego i rządów sanacji. Publikował na łamach pism endeckich, m.in. w okresie 1925-1939 był stałym współpracownikiem “Myśli Narodowej”.

W sierpniu 1939 roku w przeczuciu zbliżającej się wojny zrezygnował z wyjazdu na Zachód. Okupację spędził z rodziną u swoich krewnych w Opatkowicach Murowanych w Świętokrzyskim.

Po wojnie należał do grona współzałożycieli Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. Odnowił wykłady w Poznaniu, wykładał także ekonomię polityczną na Uniwersytecie Łódzkim, był jednak stopniowo wykluczany z państwowych instytucji naukowych. W 1949 r. zlikwidowano funkcjonujące od 1919 r. jego Seminarium Ekonomiczno-Polityczne. Miał spore problemy z wydawaniem swoich dzieł.

Zmarł 9 sierpnia 1964 r. w Poznaniu. Został pochowany na miejscowym Cmentarzu Junikowo.

Autor: Redakcja IDMN