31 grudnia – 132 lata temu urodził się abp Walenty Dymek (1888-1956)
31 grudnia 2020Kapłan, działacz narodowy i społeczny. Od 1929 sufragan, od 1946 r. arcybiskup metropolita poznański
Urodził się we wsi Połajewo koło Czarnkowa. Był synem zamożnego rolnika walczącego z germanizacją. W gimnazjum w Rogoźnie należał do Towarzystwa Tomasza Zana i Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Po maturze (1908), podczas studiów filozoficzno-teologicznych w seminarium gnieźnieńskim, został członkiem Ligi Narodowej.
Po otrzymaniu święceń kapłańskich (1912) był wikariuszem w Ostrzeszowie. Od 1916 r. swoje życie związał z Poznaniem. Został tam sekretarzem generalnym Związku Katolickich Robotników Polskich i redaktorem związkowego czasopisma „Robotnik”. Brał też aktywny udział w działalności Związku Spółek Zarobkowych.
W czasie powstania wielkopolskiego pracował w Wydziale Wykonawczym Rady Ludowej miasta Poznania i współorganizował Narodowe Stronnictwo Ludowe. Po przyłączeniu Wielkopolski do reszty kraju organizował pomoc dla powstańców śląskich.
W 1920 r. został kanonikiem przy kolegiacie św. Marii Magdaleny. Wykładał socjologię w miejscowym seminarium. Rozwinął bardzo szeroką działalność dobroczynną, szczególnie na rzecz biedoty miasta Poznania i polskich dzieci repatriowanych z Dalekiego Wschodu. W latach 1922-1927 należał do zarządu walczącego z ubóstwem Towarzystwa Obrony Społecznej. W 1924 został sekretarzem generalnym Caritasu. Opracował jego statut i stworzył regionalne okręgi. W latach 1925–1929 był radnym miasta.
W maju 1929 r. Pius XI mianował go biskupem pomocniczym i jej wikariuszem generalnym archidiecezji poznańskiej. Od tego czasu stał się jednym z najbliższych współpracowników arcybiskupa gnieźnieńskiego i poznańskiego Augusta Hlonda. W 1930 r. przeszedł do kapituły metropolitalnej, gdzie doszedł do urzędu prepozyta.
Podczas II wojny światowej został internowany w obrębie Ostrowa Tumskiego, a od stycznia 1943 r. w plebanii kościoła Matki Boskiej Bolesnej na Łazarzu, którą musiał dzielić z funkcjonariuszem gestapowca i jego rodziną. Pomimo zakazu odprawiania mszy i stałej inwigilacji potajemnie administrował diecezją i zastępował nieobecnego w kraju prymasa Hlonda. Wysyłał do Watykanu raporty dotyczące prześladowań Kościoła i Polaków. Współpracował również z Delegaturą Rządu na Kraj.
W 1945 r. został arcybiskupem tytularnym, a 4 marca 1946 r. Pius XII wyniósł go do godności arcybiskupiej. Podjął dzieło budowy Seminarium Duchownego oraz odbudowy i regotyzacji katedry poznańskiej i całego Ostrowa Tumskiego. Od maja do września 1946 r. pełnił obowiązki sekretarza generalnego Episkopatu Polski. Kiedy w 1953 r. aresztowano Prymasa Wyszyńskiego przewodniczył obradom biskupów, jednak solidaryzując się z uwięzionym, nie przyjął funkcji przewodniczącego.
W okresie powojennym był rozpracowywany przez aparat bezpieczeństwa PRL i bezskutecznie nakłaniany do współpracy.
Zmarł 22 października 1956 r. nie doczekawszy uroczystego otwarcia odnowionej katedry. Został w niej pochowany i upamiętniony epitafium wystawionym z inicjatywy swego następcy, abpa Antoniego Baraniaka.
Polecane
Panele dyskusyjne
Kardynał Stefan Wyszyński, „Dzieła zebrane”, t. XXIII (styczeń-czerwiec 1969)
