64. rocznica śmierci Stanisława Kozickiego

64 lata temu, 28 września 1958 r., zmarł Stanisław Kozicki, polityk i publicysta Ruchu Narodowego.

Stanisław Kozicki urodził się 5 maja 1876 r. w Łempicach na Mazowszu, w rodzinie ziemiańskiej o bogatych tradycjach patriotycznych. Jednym z jego przodków był Henryk Dembiński, dowódca wojskowy w wojnie polsko rosyjskiej 1830-1831, a jeden z dziadków Kozickiego był oficerem polskim w wojskach napoleońskich.

Po śmierci ojca w 1887 r., Kozicki osiedlił się wraz z matką w Warszawie. W tym mieście ukończył gimnazjum i pierwszy raz zetknął się z działalnością polityczną – w kwietniu 1894 r. wziął udział w nielegalnej manifestacji patriotycznej zorganizowanej przez związany z Ligą Narodową Związek Młodzieży Polskiej „Zet”.

W tym samym roku wyjechał na studia rolnicze do Berlina. Pracę doktorską z zakresu nauk rolniczych obronił na uniwersytecie w Halle w 1899 r. W okresie studiów związał się z polskimi organizacjami akademickimi, m.in. wstąpił do koła „Zet-u” w Lipsku. Bezpośrednio po powrocie ze studiów zaczął pracę naukową na Uniwersytecie Jagiellońskim.

W 1900 r. wstąpił do Ligi Narodowej. Zaangażował się w narodowo-demokratyczny ruch wydawniczy, zarówno jako kolporter prasy, autor artykułów, jak i redaktor. Od 1903 r. był regularnie wybierany do kierowniczych gremiów LN (np. w 1905 r. został członkiem Komitetu Krajowego tej organizacji w Królestwie Polskim). Jesienią 1910 r. z rekomendacji Romana Dmowskiego objął kierownictwo „Gazety Warszawskiej”.

Po wybuchu I wojny światowej wszedł w skład Komitetu Narodowego Polskiego, od 1915 r. w Piotrogrodzie, gdzie wydawał „Sprawę Polską” – organ prasowy Narodowej Demokracji w Rosji. Następnie działał w Londynie, m.in. jako redaktor „Tygodnika Polskiego”.

Po przyjeździe do Paryża grudniu 1918 r. został włączył się w pracę miejscowego KNP. Po ukonstytuowaniu się polskiej delegacji do na paryską konferencję pokojową, objął kierownictwo Sekretariatu Generalnego delegacji.

W okresie II Rzeczypospolitej był aktywny zarówno politycznie, jak również jako publicysta. W latach 1922-1926 był posłem na Sejm z ramienia Związku Ludowo-Narodowego (będąc przy tym przewodniczącym klubu parlamentarnego tego stronnictwa), a w latach 1928-1935 sprawował mandat Senatora. Ponadto w okresie luty-grudzień 1926 r. był posłem nadzwyczajnym i ministrem pełnomocnym RP we Włoszech. Publikował m.in. na łamach „Przeglądu Wszechpolskiego”, „Kuriera Poznańskiego”, „Gazety Warszawskiej” i „Myśli Narodowej”.

Od 1941 r. zaangażowany w działalność konspiracyjną, m.in. współpracując z Delegaturą Rządu RP na Kraj oraz będąc członkiem Komitetu Doradczego przy Komendzie Głównej AK. Autor broszur zawierających postulaty dotyczące ukształtowania powojennych granic Polski.

W pierwszych latach Polski Ludowej działał na rzecz reorganizacji Stronnictwa Narodowego, a także pisał teksty dla prasy katolickiej (np. dla „Tygodnika Warszawskiego”, zamkniętego w 1948 r. przez władze). Ostatnie lata życia poświęcił pracom nad swoimi pamiętnikami i opracowaniem historii ruchu narodowo-demokratycznego. Zmarł w 1958 r. w Polanicy-Zdroju, dokąd wyjechał z żoną w 1947 r., m.in. w związku z nasileniem się terroru politycznego ze strony władz.

Pełen biogram tej postaci znajduje się w wydanym przez IDMN „Słowniku Biograficznym Polskiego Obozu Narodowego”, t. III.