7 lutego – 113 lat temu urodził się Lech Karol Neyman (1908-1948)

7 lutego 2021

Prawnik, działacz ONR, Grupy Szańca i Związku Jaszczurczego, zastępca ostatniego Komendanta Głównego NSZ płk Stanisława Kasznicy.

Urodził się w Poznaniu. Przodków miał tatarskich. W latach 1918-1926 uczęszczał do Gimnazjum św. Marii Magdaleny. W 1932 r. ukończył studia na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu.

W okresie studenckim angażował się w działalność społeczną. Należał do Młodzieży Wszechpolskiej, był członkiem i prezesem Korporacji Akademickiej „Helionia”, Bratniej Pomocy, AZS Poznań i licznych kół naukowych. Działał także w Obozie Wielkiej Polski.

Po odbyciu służby wojskowej w szkole Podchorążych Rezerwy, podjął pracę w poznańskim oddziale Prokuratorii Generalnej RP.

W 1934 r. rozpoczął działalność w ONR, a po jego delegalizacji w grupie narodowo-radykalnej Przemysława Warmińskiego, za co został aresztowany w 1935 r.

We wrześniu 1939 r. jako porucznik i adiutant w 56 pułku piechoty brał udział w bitwie nad Bzurą. Otrzymał Srebrny Krzyż Orderu Virtuti Militari. Ciężko ranny w walkach w Puszczy Kampinoskiej do końca życia pozostał inwalidą (niedowład stopy, częściowa głuchota).

W 1940 r. zaangażował się w działania narodowej konspiracji Grupy Szańca (wywodzącego się z ONR-ABC) i szybko awansował w hierarchii jej kierownictwa (Organizacji Polskiej). Wraz ze Stanisławem Kasznicą organizował struktury Związku Jaszczurczego na Pomorzu i w Wielkopolsce. Po utworzeniu NSZ we wrześniu 1942 r., stanął na czele Wydziału Zachodniego Służby Cywilnej Narodu (cywilnej struktury Grupy „Szańca”). Był redaktorem naczelnym pisma „Naród i Wojsko” i ideologiem NSZ–. W wydawanych wówczas broszurach („Szaniec Bolesławów” i in.) propagował „myśl zachodnią” i ideę powrotu granic polskich nad Odrę i Nysę Łużycką. W marcu 1944 podczas rozmów scaleniowych AK i NSZ opowiedział się za grupą rozłamową i wszedł w skład Rady Politycznej NSZ. Brał udział w powstaniu warszawskim na Ochocie jako dowódca doraźnie zorganizowanej grupy żołnierzy.

Od września 1944 do stycznia 1945 r. po awansie na kapitana NSZ pełnił funkcję komendanta Okręgu Krakowskiego. Po wkroczeniu sowietów spotykał się z abp. Adamem Stefanem Sapiehą, próbując go (nieskutecznie) przekonać do sprawy konspiracji narodowej.

Przeniósł się następnie do Poznania, gdzie ponownie współpracując z Kasznicą, tworzył struktury konspiracyjne Obszaru Zachodniego NSZ (tzw. Armię Polską), w Wielkopolsce, na Pomorzu, a także na Śląsku. Na początku 1946 r. wraz z grupą NSZ-OP przyłączył się do Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.

Przez długi czas pozostawał nieuchwytny dla tropiących go służb bezpieczeństwa. 15 lutego 1947 r. został aresztowany w Poznaniu przez funkcjonariuszy Departamentu III MBP i przewieziony do Warszawy. Poddany brutalnemu śledztwu, sądzony w pokazowym procesie NSZ (wspólnie ze Stanisławem Kasznicą i in.) przed Wojskowym Sądem Rejonowym, w dniu 2 marca 1948 r. został skazany na karę śmierci, którą wykonano 12 maja 1948 r. w więzieniu mokotowskim.

Potajemnie pochowane szczątki zostały odnalezione w lipcu 2012 r. podczas prac ekshumacyjnych w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach.

Autor: Redakcja IDMN