7 stycznia – 157 lat temu urodził się ks. Feliks Bolt (1864-1940)

7 stycznia 2021

Kapłan, działacz społeczny i polityk narodowy na Pomorzu, poseł i senator II RP

Urodził się w Barłożynie na Kociewiu w rodzinie zamożnego chłopa. Uczył się w pelplińskim Collegium Marianum i gimnazjum w Chełmnie, skąd został wydalony za działalność w tajnej organizacji filomackiej i oddany pod nadzór policji. Egzamin dojrzałości zdał w 1887 r. w Chojnicach. Następnie studiował teologię w Münster, Monachium i Pelplinie, gdzie w 1891 otrzymał święcenia kapłańskie.

Wstąpiwszy do tajnej Ligi Narodowej, działał na rzecz polskiego stanu posiadania inicjując liczne stowarzyszenia, bractwa przykościelne, organizacje gospodarcze i oświatowe, banki, kółka rolnicze i czytelnie. Opierał się na wzorach pracy organicznej wypracowanych w Wielkopolsce przez takich ludzi, jak Hipolit Cegielski czy ks. Piotr Wawrzyniak, z którym współpracował i do którego był często porównywany (nazywano go „pomorskim Wawrzyniakiem”).

Najpierw jako wikary w Brusach koło Chojnic, a po 1900 r. w Srebrnikach na Kujawach (od 1929 r. jako proboszcz i patron restauracji gotyckiego kościoła) ściśle współpracował ze Stanisławem Sikorskim, ziemianinem i pomorskim społecznikiem. Wraz z nim w 1898 r. utworzył spółkę „Kupiec”, mającą rywalizować w handlu tekstylnym z dominującymi na tym polu Niemcami i Żydami. Poziom i konkurencyjność polskiego rolnictwa na Pomorzu podniosło Centralne Towarzystwo Rolnicze dla Prus Zachodnich (1900) oraz zorganizowana na jego bazie spółka handlowa „Rolnik” (1901-1912). W 1904 r. wspólnie z Sikorskim powołał towarzystwo akcyjne „Bazar”. W latach 1906-1915 piastował stanowisko wiceprezesa, a potem prezesa Rady Nadzorczej Banku Ludowego w Kowalewie Pomorskim. Był również ojcem chrzestnym tytułów prasowych, takich jak „Gazeta Chojnicka” (1912) i „Gazeta Gdańska” (1920).

W czasie I wojny światowej, począwszy od 1916 r. działał w tajnym Komitecie Międzypartyjnym i wyłonionej z niego Naczelnej Radzie Ludowej skupiającej całość sił antyniemieckich w zaborze pruskim. Po odzyskaniu niepodległości był m.in. zastępcą komisarza wytyczającego granice Wolnego Miasta Gdańska.

W dwudziestoleciu należał do czołowych działaczy ruchu narodowego na Pomorzu. Współpracował blisko z Romanem Dmowskim. Pełnił funkcję prezesa Rady Wojewódzkiej Związku Ludowo-Narodowego, a następnie Stronnictwa Narodowego. Od 1935 r. zasiadał w Komitecie Głównym SN. Był członkiem-współzałożycielem Związku Filomatów Pomorskich oraz honorowym filistrem korporacji akademickiej „Baltia”. Po 1930 r. aktywnie działał w Towarzystwie Badania Ruchu Niepodległościowego na Pomorzu.

Startując z list narodowych, w maju 1920 r. otrzymał mandat posła na Sejm Ustawodawczy, a w latach 1922-1927 oraz 1930-1935 mandat senatora II RP (po 1930 r. był wicemarszałkiem Senatu).

W dniu 24 października 1939 r. został aresztowany przez gestapo na parafii w Srebrnikach, więziony w Dębowej Łące i w Chełmnie, a następnie 21 marca 1940 r. osadzony w obozie koncentracyjnym Stutthof, gdzie zmarł z wycieńczenia 7 kwietnia 1940 r.

Szczątki ks. Bolta spoczywają obecnie na cmentarzu na gdańskiej Zaspie.

Autor: Redakcja IDMN