73. rocznica śmierci Władysława Gurgacza

73 lata temu, 14 września 1949 r., w więzieniu Montelupich w Krakowie rozstrzelany został Władysław Gurgacz, jezuita, działacz podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego.

Urodził się 2 kwietnia 1914 r. w Jabłonicy Polskiej na Podkarpaciu, w rodzinie chłopskiej. W wieku 17 lat wstąpił do nowicjatu księży jezuitów w Starej Wsi. Kształcił się kolejno w Starej Wsi i Pińsku na Polesiu.
W 1937 r. zamieszkał w Krakowie, gdzie rozpoczął studia filozoficzne. Dwa lata później, w Wielki Piątek, 7 kwietnia 1939 r., złożył na Jasnej Górze „Akt całkowitej ofiary” za Ojczyznę w potrzebie. W czasie wojny kontynuował studia filozoficzne i teologiczne. W sierpniu 1942 r. przyjął na Jasnej Górze święcenia kapłańskie.

Wiosną 1945 r. znalazł się w Gorlicach, gdzie został duszpasterzem w tamtejszym szpitalu powiatowym. Następnie przeniesiono go do Krynicy. Dał się wówczas poznać jako zaangażowany duszpasterz. Roztaczał opiekę duchową także nad żołnierzami podziemia antykomunistycznego, dzięki swojej dyskrecji zyskując ich zaufanie. Dotarł wówczas do niego m.in. Stanisław Pióro „Mohort”, „Emir” – przywódca i jeden z twórców powstałej w 1947 r., Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej.

Z czasem ks. Gurgacz coraz bardziej zdecydowanie zabierał głos w sprawach społecznych. W czasie nauk rekolekcyjnych przed Wielkanocą 1948 r. szczególnie mocno podkreślał rozbieżności między nauką Chrystusową a rzeczywistością komunistyczną. Prawdopodobnie dlatego dwukrotnie podjęto próbę zamordowania księdza. Wówczas, w obliczu bezpośredniego zagrożenia życia, namawiany przez partyzantów do objęcia opieki duchowej nad organizacją, ks. Gurgacz podjął decyzję o ucieczce z miejsca zamieszkania i przyłączeniu się do oddziału „Żandarmerii” PPAN. Ks. Gurgacz miał otoczyć partyzantów duchową opieką, a przede wszystkim dbać o to, by prowadzone przez nich działania nie były sprzeczne z zasadami etyki katolickiej.

2 lipca 1949 został aresztowany przez UB w Krakowie, a następnie w procesie pokazowym przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Krakowie 13 sierpnia 1949 r. został skazany w trybie doraźnym na karę śmierci. Wyrok wykonano 14 września 1949 r. przez rozstrzelanie na podwórzu więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie, według relacji naocznego świadka egzekucji, wykonano ją „strzałem katyńskim” w tył głowy.

Zrehabilitowany został 20 lutego 1992 r. 3 grudnia 2019 r. zidentyfikowano szczątki ks. Władysława Gurgacza odnalezione w październiku 2018 r. podczas prac ekshumacyjnych na Cmentarzu Rakowickim.

Pełny biogram tej postaci znajduje się w wydanym przez IDMN „Słowniku Biograficznym Polskiego Obozu Narodowego”, Tom IV.